ต่อจากตอนที่แล้วเรื่องการทำสมาธิเบื้องต้น คราวนี้ลองมาดูประโยชน์ของมันบ้าง ประโยชน์ของสมาธิแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือประโยชน์ทางธรรม และ มีประโยชน์ต่อสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจที่ส่งผลดีต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ประโยชน์ทางธรรม คือ การดำเนินรอยตามของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ศาสดาเอกของชาวพุทธที่อยู่ในทั่วทุกมุมโลก การทำสมาธิเป็นการบำเพ็ญบุญบารมีประเภทหนึ่ง ซึ่งจะช่วยยกระดับจิตให้สูงขึ้น บางคนสามารถท่องนรก สวรรค์ได้ หากทำสมาธิได้ในระดับสูงก็จะทำให้เกิดปัญญา ซึ่งเป็นทางเดินสู่พระนิพพาน ตามรอยพระบาทของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

ในเมื่อเราทุกคนเป็นสาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ปลายทางของเราก็อยู่ที่พระนิพพาน แต่ในขณะที่เรายังมีชีวิตอยู่นั้นเราก็จะต้องรักษาร่างกายของเราให้อยู่ได้โดยปราศจากโรคภัยมาเบียดเบียน การทำสมาธินอกจากจะเป็นการสะสมบุญแล้ว ยังมีประโยชน์ต่อร่างกายมากมายเช่นกัน การทำสมาธินั้นไม่ได้มีวงจำกัดอยู่แค่ทางศาสนาเท่านั้น ทางการแพทย์ก็มีงานวิจัยออกมารับรองมากมายว่ามีประโยชน์ต่อร่างกายอย่างคาดไม่ถึง

- การทำสมาธิทำให้ร่างกายผ่อนคลายและมีความสุข การทำสมาธิในขั้นที่สูงขึ้นนั้นจะทำให้เกิดปิติสุข เป็นสุขที่เหนือสุขใดในโลกนี้ เป็นความสุขที่เบาบางวางอยู่ในอกและแผ่กระจายไปทั่วร่างกายและอยู่กับเราเป็นเวลานานไม่ใช่แค่ในช่วงที่กำลังทำสมาธิอยู่เท่านั้น

- ช่วยลดความเครียด เหมือนเชือกที่ผูกปมเอาไว้และได้ร้บการปลดปมนั้นออก เหมือนเส้นเอ็นที่ยึดเอาไว้ พอเส้นเอ็นคลายออกก็จะร่างกายก็จะผ่อนคลาย เมื่อจิตมีสุข จิตผ่อนคลายก็สามารถช่วยลดความเครียดได้ มนุษย์ทุกคนไม่ว่าจะเป็นคนรวยหรือคนจนก็สามารถเกิดความเครียดด้วยกันทั้งสิ้น ความเครียดเกิดขึ้นได้จากทุกสาเหตุในชีวิตประจำวัน การทำสมาธิยังช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อ ทำให้ความเครียดผ่อนคลายเบาบางลง

- ช่วยให้รู้จักตัวตนของตนเองมากยิ่งขึ้น การทำสมาธิทำให้ค้นพบตัวตนของตนเอง ค้นพบจุดเด่น จุดด้อยของตนเอง ทำให้มองเห็นตนเองในด้านที่ไม่เคยเห็นมาก่อน (ส่วนใหญ่จะเป็นด้านที่ดี) เป็นเหมือนการมองดูตัวเองมาจากที่สูงทำให้มองเห็นสิ่งต่าง ๆ ในทุก ๆ ด้าน ผิดกับการที่มองมาจากมุมที่แคบ ก็จะทำให้มองอะไรไม่ค่อยเห็นและก็จะเห็นในสิ่งที่เห็นอยู่เป็นประจำไม่มีอะไรนอกเหนือไปจากนั้น การทำสมาธิเหมือนกับการอยู่กับตัวเอง ค้นหาตัวเอง ค้นหาสิ่งที่ซ่อนอยู่ในมุมมืดที่เราไม่เคยเห็นมาก่อน แทนที่จะมองเห็นแต่คนอื่นรอบ ๆ ตัวเรา มองเห็นแต่สิ่งที่ดีและไม่ดีของคนอื่น แต่ไม่สามารถมองเห็นสิ่งที่ดีและสิ่งที่ไม่ดีของตนเอง เมื่อเป็นเช่นนั้นก็จะทำให้ยากที่จะปรับปรุงตนเองได้ หากไม่สามารถมองเห็นด้วยตา (และความรู้สึก) ของตนเอง

- ช่วยให้ทำข้อสอบได้คะแนนดีขึ้น หากคอมพิวเตอร์เครื่องหนึ่งมีหน่วยความจำที่เต็มแล้ว ก็ไม่สามารถอัดข้อมูลใหม่เข้าไปได้ จะบีบจะอัดยังไงระบบก็ไม่อนุญาตให้บรรจุเข้าไปได้ หากลบข้อมูลเก่าที่ไม่มีประโยชน์ทิ้งไปเสียบ้าง ก็ทำให้มีพื้นที่ว่างสามารถบรรจุข้อมูลใหม่ลงไป ทำให้การค้นหาข้อมูลในคอมพิวเตอร์ทำได้อย่างรวดเร็ว การทำสมาธิก็เช่นกัน เป็นการเคลียร์สมองให้ว่าง ทิ้งขยะที่รกสมองออกไป ทำให้สมองมีพื้นที่ว่างให้คิดวิเคราะห์และจดจำในสิ่งที่จำเป็นได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่อถึงเวลานำมาใช้ก็สามารถเรียกเอามาใช้ได้ทันที เนื่องจากสมองของเราก็มีการประมวลผลเหมือนกับคอมพิวเตอร์ เพราะคอมพิวเตอร์ก็จำลองมาจากสมองของมนุษย์นั่นเอง การใช้คำสั่ง refresh บนเครื่องคอมพิวเตอร์เป็นการเคลียร์สิ่งคำสังที่คั่งค้างอยู่ในระบบทิ้งไป เพื่อพร้อมที่จะรับคำสั่งใหม่ ๆ การทำสมาธิก็ไม่ต่างจากการ refresh สมองของเราให้ว่าง และพร้อมที่จะเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ ประโยชน์ในหัวข้อนี้เหมาะอย่างยิ่งสำหรับนักเรียนนักศึกษา เพื่อเตรียมสมองให้พร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ ในชีวิต

- ทำให้สมองเปลียนแปลงในทางที่ดี มหาวิทยาลัยออร์แกนรายงานว่า การทำสมาธิช่วยป้องกันการเกิดโรคทางจิตได้ (Mental) เนื่องจากสมาธิทำให้มีสติสัมปชัญญะ รู้สึกตัวอยู่ตลอด เมื่อมีอะไรเข้ามาในชีวิตที่อาจจะทำให้ต้องออกนอกลู่นอกทาง ผู้ที่ฝึกสมาธิเป็นประจำจะสามารถดึงตนเองกลับมาที่เดิมได้ และไม่ปล่อยจิตให้ลอยเคว้งคว้างหาที่ยึดเกาะไม่ได้ บางคนทำอะไรย้ำ ๆ ซ้ำ ๆ คิดอะไรย้ำ ๆ ซ้ำ ๆ วนเวียนอยู่แต่ในเรื่องเลวร้ายที่เคยเกิดขึ้นกับตน แม้ว่าเรื่องราวเหล่านั้นผ่านมาแล้วหลายสิบปี แต่พวกเขาก็ยังย้ำคิดอยู่เสมอไม่มีวันลืม การคิดแบบนี้ เป็นเหมือนกับการดึงเรื่องราวที่ผ่านมาแล้วกลับมาเกิดขึ้นใหม่อีกครั้งในทุก ๆ ครั้งที่คิด ทำให้จิตรู้สึกย่ำแย่ แน่นอนว่าหากเกิดเรื่องราวที่เลวร้ายกับเราจนนับครั้งไม่ถ้วน เกิดขึ้นวันละหลาย ๆ ครั้ง ร่างกายและจิตใจก็ต้องอ่อนแออย่างแน่นอน แต่กรณีของคนที่นำเหตุการณ์เก่า ๆ มาย้ำในจิตอยู่เป็นประจำ ผลที่ได้ก็ไม่ต่างกันเลย พวกเขาไม่สามารถควบคุมความคิดเหล่านี้ได้ ไม่สามารถควบคุมจิตใจตนเองได้ ทำให้จิตตกอยู่ตลอดเวลา ทำให้ต้องเสียทั้งสุขภาพกายและใจ ส่งผลกระทบถึงคุณภาพชีวิตของตนเองและคนรอบข้าง การทำสมาธิเป็นการฝึกสติให้กับตนเอง คิดในสิ่งที่ควรคิด ทำในสิ่งที่ควรทำ อยู่กับปัจจุบัน รู้ทันจิตของตนไม่ปล่อยให้จิตเคว้งคว้างอยู่กลางทะเล ปล่อยให้คลื่นซัดไปอย่างไม่มีจุดหมาย

- ทำให้สมองควบคุมอารมณ์ได้ดี ผู้ที่ทำสมาธิเป็นประจำจะทำให้ใจเย็นลง เนื่องจากจิตมีสุข จิตรู้ทันอารมณ์ ไม่ทำให้อารมณ์อยู่เหนือจิตตน ทำให้เป็นคนอ่อนโยน สุขุม น่าเคารพ การเป็นผู้นำที่ดีจะต้องควบคุมอารมณ์ของตนได้ด้วย เพราะจะต้องบริหารคนในองค์กร แน่นอนว่าหากคุณเป็นผู้นำมีหน้าที่การงานที่สูง มีแต่คนก้มหัวให้คุณ แต่คุณปฏิบัติต่อผู้ใต้บังคับบัญชาด้วยอารมณ์ ถึงแม้ว่าวันนี้จะมีแต่คนกราบไหว้คุณไม่เว้นแต่ละวัน มีแต่คนนำของกำนัลติดไม้ติดมือมาฝากอย่างสม่ำเสมอ นั่นเป็นเพราะเขากราบไหว้ ยกย่องตำแหน่งหน้าที่การงานของคุณ เมื่อใดที่คุณหมดหน้าที่นั้น คุณก็จะโดดเดี่ยวอย่างแน่นอน เพราะไม่มีความดีอะไรให้คนอื่นระลึกถึง

- ช่วยให้คิด ตัดสินใจและแก้ปัญหาได้ดี เมื่อสมองได้ทิ้งขยะที่รกสมองออกไปแล้ว ทำให้สมองมีพื้นที่ว่างได้ทำอะไรมากมาย รวมถึงการคิดวิเคราะห์และแก้ปัญหาได้อย่างชาญฉลาด ข้อนี้ก็ไม่ต่างอะไรกับประโยชน์ที่ช่วยให้สามารถทำข้อสอบได้ดีเพราะเป็นหลักการเดียวกัน แน่นอนว่าในชีวิตประจำวันของทุกคนจะต้องมีการตัดสินใจอะไรสักอย่าง หรือแก้ไขอะไรอย่างแน่นอน ประโยชน์ของสมาธิในข้อนี้สามารถนำมาปรับใช้กับชีวิตประจำวันของเราได้อย่างดีทีเดียว

- ช่วยลดอาการซึมเศร้า การทำสมาธิทำให้มีความสุข ความสุขกับความซึมเศร้าเป็นอารมณ์ที่อยู่ในที่ที่เดียวกันเวลาเดียวกันไม่ได้ เสือสองตัวอยู่ในถ้ำเดียวกันไม่ได้ จะต้องมีตัวใดตัวหนึ่งที่ต้องจากไป ความสุขเป็นพลังบวก เป็นพลังที่สามารถทำลายความเศร้าออกไปได้ หากวันไหนเรามีความทุกข์ใจ เสียใจ ร้องไห้ ลองหยุดร้องไห้แล้วมาแกล้งหัวเราะ แกล้งมีความสุข ดูสิว่าความเศร้าจะทนอยู่ได้อีกไหม เมื่อเราไม่มีความเศร้าอยู่ในจิต โรคซึมเศร้า หรืออาการซึมเศร้าก็ถอยห่างออกไปทีละน้อย ๆ เพราะมันจะอยู่ในจิตของคน ๆ เดียวกันไม่ได้

- ช่วยให้นอนหลับสนิทและหลับลึก เป็นผลมาจากการผ่อนคลายและมีความสุข ทำให้หมดความกังวลในเรื่องต่าง ๆ การนอนหลับยังส่งผลดีต่อสุขภาพของมนุษย์เป็นอย่างยิ่ง สำหรับเด็กการนอนหลับทำให้ร่างกายเจริญเติบโตแข็งแรง สมวัย สำหรับผู้ใหญ่จะช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกายทำให้ร่างกายมีสุขภาพแข็งแรงจวบจนสิ้นสุดอายุขัยของร่างกาย

- ช่วยลดอาการเจ็บปวดทางร่างกาย หากร่างกายเจ็บปวดไม่ว่าจะเป็น ปวดฟัน ปวดหัว ปวดไมเกรน หรือแม้แต่อาการปวดจากโรคต่าง ๆ การทำสมาธิ ณ ขณะนั้นและไต่ระดับจนถึงฌาณระดับสูงอาการปวดเหล่านั้นก็จะลดลงหรือหายไปในพริบตา

ผลดีของการทำสมาธิต่อสุขภาพกายและใจของเรามีมากมาย การทำสมาธิก็ทำได้ง่าย ๆ ทุกที่ทุกเวลา การจะเริ่มต้นทำสมาธิตั้งแต่วันนี้ก็ยังไม่สาย เสียสละเวลาทำสมาธิสักวันละ 15-20 นาทีเป็นอย่างน้อยจะช่วยให้สุขภาพทั้งกายและใจแข็งแรง อีกทั้งยังเป็นผลบุญมหาศาลที่จะนำเราไปสู่จุดหมายปลายทางของจิตที่สามารถทำได้จากที่บ้าน นั่นคือแดนทิพย์นิพพาน สถานที่ที่ไม่มีการเกิด แก่ เจ็บ ตายตลอดกาล ตลอดไป