ไลฟ์สไตล์
จอมพล
เทศกาลซินโค เดอ มาโย

สมรภูมิพิวเอ็บบลา

ไลฟ์สไตล์ฉบับนี้ตรงกับวันเสาร์ที่ ๕ พฤษภาคม พอดิบพอดีกับที่ตรงกับเทศกาลสำคัญเทศกาลหนึ่งของชาวแม็กซิกันในสหรัฐอเมริกานั่นก็คือ เทศกาล ซินโค เดอ มาโย (Cinco de Mayo) และคนไทยเราน้อยคนนักที่จะรู้จักเทศกาลนี้ ส่วนมากจะเข้าใจผิดคิดว่าเป็นวันชาติของชาวแม็กซิกันไปเสียนั่น

มีความสำคัญอย่างมากที่เราชาวไทยในอเมริกาจะได้ให้ความสำคัญกับเพื่อนบ้านของเราคือเหล่าลาติโนและลาติน่าทั้งหลาย อันเป็นชนชั้นกรรมาชีพเช่นเดียวกับคนไทยของเรา ทั้งนี้ก็เพราะเราจะได้ร่วมงานร่วมใช้ชีวิตกับพวกเขาเหล่านั้นอยู่เสมอ เราจึงควรรู้เขารู้เราไว้บ้างเป็นประโยชน์

อันคนแม็กซิกันอเมริกันนั้นมีอยู่เป็นจำนวนมากในสหรัฐอเมริกา คิดแล้วเป็น ๑๐.๓ เปอร์เซ็นต์ของประชากรทั้งประเทศ ในปี ๒๐๐๙ นั้นมีอยู่ถึง ๓๑ ล้านคน นี่เฉพาะที่เขามีตัวเลขอยู่จริง แล้วพวกที่อยู่โดยไม่แจ้งสัมมะโนครัวจะมีอยู่อีกเท่าไหร่ ฉะนั้นประเพณี วัฒนธรรม ภาษาและความเป็นแม็กซิกันนั้นอยู่แทรกซึมไปทุกหนทุกแห่ง จนกระทั่งภาษาสแปนิชนั้นกำลังจะกลายเป็นภาษาหลักของอเมริกาไปเสียแล้ว

คำว่าซินโค เดอ มาโย (Cinco de Mayo)นี้เป็นภาษาสแปนิชแปลว่าวันที่ห้าของเดือนพฤษภาคม ซึ่งก็แน่นอนว่าต้องเฉลิมฉลองกันในวันที่ห้าของเดือนพฤษภาคมของทุกปี ประเพณีซินโค เดอมาโย นี้เป็นประเพณีที่แปลกเพราะถือปฏิบัติกันแต่ในกลุ่มชาวแม็กซิกันในสหรัฐอเมริกาเท่านั้น ส่วนในแม็กซิโกนั้นมีการเฉลิมฉลองกันในรัฐพิวเอ็บบลา (Puebla) ที่ซึ่งวันหยุดนี้เรียกว่า El Dia de la Batalla de Puebla แปลว่า “วันแห่งสมรภูมิพิวเอ็บบลา” การเฉลิมฉลองในสหรัฐอเมริกานั้นมิได้เป็นการเฉลิมฉลองวันแห่งชัยชนะที่สมรภูมิพิวเอ็บบลาแต่อย่างใด กลับเป็นการใช้วันนี้เพื่อเฉลิมฉลองความภาคภูมิในความเป็นประชาชาติแม็กซิกัน ดังนั้นหลายคนจึงคิดว่าวันนี้เป็นวันชาติแม็กซิโกซึ่งแท้จริงแล้วไม่ใช่ วันชาติแม็กซิกันนั้นตรงกับวันที่ ๑๖ เดือนกันยายน

อย่างไรก็ตามประวัติความเป็นมาของซินโค เดอ มาโย นี้ก็มีความเป็นมาที่น่าสนใจในประวัติศาสตร์นั่นก็คือย้อนกลับไปในสมัยที่ฝรั่งเศสเข้าปกครองแม็กซิโกซึ่งฝรั่งเศสได้เข้ามาครอบครองแม็กซิโกหลังจากสงคราม แม็กซิกันอเมริกันในปี ๑๘๔๖ ถึง ๑๘๔๘ ตามติดมาด้วยสงครามกลางเมืองในปี ๑๘๕๘ และสงครามปฏิรูปการปกครองในปี ๑๘๖๐ การมีสงครามอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานานทำให้แม็กซิโกตกอยู่ในสภาพสิ้นเนื้อประดาตัว ในวันที่ ๑๗ กรกฎาคมปี ๑๘๖๑ ประธานาธิบดีแม็กซิกันคือนาย เบนิโต ฮัวเรซ ได้ประกาศภาวะหยุดชำระหนี้ต่างชาติเป็นเวลาสองปี ซึ่งทำให้ ฝรั่งเศส อังกฤษ และสเปน ส่งเรือรบมาปิดปากอ่าวเวราครุซเพื่อบีบบังคับให้แม็กซิโกชำระหนี้ อังกฤษกับสเปนได้มีการตกลงยินยอมประนอมหนี้และถอนกำลังออกไป คงเหลือแต่ฝรั่งเศสซึ่งนำโดยนายพลนโปเลียนที่ ๓ ซึ่งได้ใช้ข้ออ้างนี้เข้ายึดครองแม็กซิโก

ในปีนั้นเองฝรั่งเศสได้ส่งกำลังทหารอาวุธครบมือขึ้นฝั่งเวราครุซ และบีบบังคับให้ประธานาธิบดีฮัวเรซลาออกจากตำแหน่ง จากนั้นก็บุกทะลวงขึ้นไปยังเมืองหลวงของแม็กซิโก หากทว่าเมื่อบุกขึ้นไปถึงรัฐพิวเอบบลา ทหารผู้แข็งแรงและอาวุธครบมือทันสมัยกว่า ๘,๐๐๐ นายเข้าปะทะกับกองกำลังแม็กซิกันซึ่งมีทหารอยู่เพียงครึ่งคือ ๔,๐๐๐ นายและมีอาวุธที่ด้อยประสิทธิภาพกว่า ในสมรภูมพิวเอบบลา ทหารแม็กซิกันตั้งรบและรุกเป็นสามารถจนเอาชนะทหารฝรั่งเศสได้อย่างเหลือเชื่อ และนี่เองจึงเป็นที่มาของความภาคภูมิใจของชาวแม็กซิกัน

อย่างไรก็ตามหลังจากสงครามในครั้งนั้นหนึ่งปีฝรั่งเศสได้ส่งทหารบุกเข้ามาเสริมอีก ๓๐,๐๐๐ นาย ฝรั่งเศสจึงมีชัยชนะเหนือแม็กซิโกและสถาปนาแม็กซิโกให้เป็น Emperor Maximilian I ขึ้นตรงต่อฝรั่งเศส ซึ่งก็เป็นเวลาสั้นๆเพียง ๓ ปี เพราะภายหลังสหรัฐอเมริกาได้ช่วยเหลือแม็กซิโกจนสามารถทำสงคราม และขับไล่ฝรั่งเศสหรือเศษฝรั่งเหล่านี้กลับบ้านกลับเมืองไปในที่สุด

ชาวแม็กซิกันและชาวลาติโนผู้อาศัยอยู่ในแคลิฟอร์เนียและมีชีวิตอยู่ในช่วงสงครามกลางเมืองของอเมริกัน ได้นำความภาคภูมิใจในสมรภูมิพิวเอบบลานี้สถาปนาขึ้นเป็นวันพิเศษและมีการเฉลิมฉลองอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสหรัฐอเมริกา โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ๆอย่าง ลอสแอนเจิลลิส, ชิคาโก และฮุสตัน

วงดนตรีแบบมาริอาชิ ดนตรีพื้นเมืองแม็กซิกัน

เด็กๆน่ารักในชุดประจำชาติแม็กซิโก กับงานเฉลิมฉลองซินโค เดอมาโย

อย่างไรก็ตามในปัจจุบันนี้ซินโก เดอ มาโย ได้แปรเปลี่ยนจากความภาคภูมิใจในชัยชนะในสมรภูมิรบมาเป็นการเฉลิมฉลองศิลปะวัฒนธรรม ความภาคภูมิใจของการเป็นชาวแม็กซิกันในต่างถิ่น เป็นงานรื่นเริงและที่เรารู้กันดีก็คือการดื่มกิน ของชาวแม็กซิกันนั่นเอง

ตามความรู้สึกของผู้เขียนซึ่งเป็นความรู้สึกส่วนตัวนั้นเห็นว่าชาวแม็กซิกันนั้นชอบดื่มและชอบกินเป็นชีวิตจิตใจ เล่ากันว่าบริษัทเบียร์ในอเมริกานี้เองที่อยู่เบื้องหลังงานเฉลิมฉลองนี้ การสนับสนุนประเพณีนี้และขายเบียร์ควบคู่กันไป ทำให้ซินโก เดอ มาโย เป็นวันแห่งความเมาของชาวแม็กซิกันในอเมริกาที่เฉลิมฉลองกันทุกรัฐและทุกหนทุกแห่งในอเมริกา ยิ่งโดยเฉพาะในปีนี้ตรงกับวันเสาร์ จะยิ่งทำให้มีคนออกไปเมากันมากยิ่งขึ้น ฉะนั้นขับรถขับราในคืนวันเสาร์นี้คงต้องระวังเป็นพิเศษเพราะพวกขับรถเมาจะมีมากเนื่องจากเป็นวันดื่มของเขา

โมเล โพบลาโน เป็นซอสพื้นเมืองแม็กซิกันที่ทำจากเครื่องปรุงกว่า ๒๐ ชนิด เป็นอาหารพื้นเมืองของรัฐพิวเอบบลาในแม็กซิโก

สัญญลักษณ์ของซินโก เดอ มาโย คือการนำเอาวัฒนธรรมและการละเล่นต่างๆของแม็กซิกันมาแสดงและเฉลิมฉลอง ไม่ว่าจะเป็นการเดินขบวนพาเหรด งานเลี้ยงสังสรรค์ ดนตรีแบบแม็กซิกันที่เรียกว่า มาริอาชิ และการเต้นรำแบบพื้นเมือง ตลอดจนอาหารแม็กซิกัน อันได้แก่ ทาโกส์ และMole Poblano

หวังว่าความรู้เล็กๆน้อยๆเกี่ยวกับซินโก เดอ มาโย จะช่วยทำให้ผู้อ่านไลฟ์สไตล์เข้าใจวัฒนธรรมของชาวแม็กซิกันมากขึ้นครับ