เมื่อสัปดาห์ก่อนไม่ได้มีโอกาสเขียนบทความเพราะติดภารกิจเข้าอบรมที่ทางสำนักงานของคุณมิเชล สตีล ให้ข้าราชการในออฟฟิศเข้าอบรมโดยการจ้างผู้เชี่ยวชาญมาอบรมให้กับทุกคน คุณมิเชลฉลาดมาก เพราะถ้าเจ้าหน้าที่มีความรู้ มีความสามารถเป็นตัวแทนให้กับเธอ เธอก็ได้ชื่อได้เครดิตจากผลงานของลูกน้องเป็นการลงทุนที่ได้ผลเกินคุ้มค่า
ผู้บรรยายเป็นอดีตนายทหาร Marine เขาเอาวิธีการอบรมผู้นำทหาร ที่เรียกว่า Military Leadership Methods ปรับพัฒนามาใช้กับธุรกิจและหน่วยราชการอื่น ๆ ซึ่งจากประวัติศาสตร์ของบทเรียนนี้ทหารเขาใช้มา 236 ปีแล้ว มีการทดสอบจากสนามรบในสมรภูมิต่าง ๆ เพื่อพัฒนาบุคลากรของเขาให้มีประสิทธิภาพสูงสุดในการผลิตผู้นำที่สามารถใช้เทคนิคในการสื่อสาร (Communication) การวางแผน (Planning) การร่วมทำงานเป็นทีม (Team Building) และนำยุทธศาสตร์วิสัยทัศน์ (Strategic Visions) มาวิเคราะห์แบบเชิงลึก (Focus) วันนี้ผมจึงอยากจะเอาบทเรียนนี้มาแบ่งปันกัน เพราะสังคมไทยของเราตอนนี้หาผู้นำที่มีความพร้อม มีวุฒิภาวะ มีบารมี มีคนศรัทธา มีความเสียสละยากจริง ๆ ทำให้สังคมไทยที่เมืองไทยและที่อเมริกา ไปไม่ไกลเท่าที่ควรเหมือนประเทศอื่น ๆ เขา เมื่อเรามีผู้นำที่ขาดคุณสมบัติที่ดีที่กลัวไปหมดไม่กล้าในการตัดสินใจในสิ่งที่ถูกที่ควร ชุมชนจะแข็งแรงได้อย่างไร เราควรหาผู้นำที่มีวิสัยทัศน์ มีความรู้ มีความกล้าหาญ สุจริต กล้าพูด และทำในสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม และมีคุณสมบัติเป็นผู้นำให้รุ่นต่อ ๆ ไปได้เอาเยี่ยงอย่าง ฉะนั้นเราต้องหาโอกาสหาความรู้ พัฒนาตัวเองจากการเรียน เพราะก่อนอื่นเราต้องรู้จักตัวเราเองก่อนว่า เรามีจุดบกพร่อง จุดอ่อนตรงไหน ทุก ๆ คนหาโอกาสเรียนรู้ได้จากประสบการณ์จากผู้รู้ ผู้ใหญ่ หรือผู้ทรงคุณวุฒิ ทุกคนมีคุณสมบัติในการเป็นผู้นำในตัวเองอยู่แล้วจากครอบครัว เช่น เป็นพ่อ แม่ สามี พี่ ในการชี้นำคนอื่นให้ทำตามเรา ตั้งแต่เรายังเป็นเด็กด้วยซ้ำไป ตัดสินใจเรื่องต่าง ๆ อยู่เสมอ ๆ แต่การที่เราจะเป็นผู้นำที่มีคนนับถือศรัทธานั้นยังต้องมีเทคนิค มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี เคารพในความคิดของผู้อื่น ทุกอย่างสามารถที่จะมาเรียนรู้กันได้ สามารถฝึกพัฒนาให้ดีขึ้นได้ (Becoming a leader takes a conscious effort and practice, believing that leadership can be taught)
ผู้บรรยายบอกถึงคุณสมบัติที่สำคัญ 11 อย่างของผู้นำที่ดี (11 Principles of Leadership) คือ
ต้องเป็นผู้ที่มีไหวพริบปฏิภาณที่ดี มีความชำนาญในเรื่องต่าง ๆ อันนี้เห็นมาเยอะมาก บางคนเรียนหนังสือเก่ง มีความชำนาญในสาขาที่เรียนมา แต่พอออกมาเจอปัญหาของจริงนอกตำราหน่อยปรากฎแก้ปัญหาไม่ได้ ไม่สามารถปรับโจทย์ให้เข้ากับสถานการณ์ได้ อันนี้บางทีก็สอนกันยากเหมือน ๆ กับ Common Sense สามัญสำนึก (Either you have it or not)
2.Know yourself and seek improvementต้องรู้จักตัวเอง และหาโอกาสพัฒนาตัวเอง โดยเฉพาะในอเมริกานี้ โอกาสเปิดให้กับทุก ๆ คน โรงเรียนเอย จะเรียนตอนเย็น เรียนออนไลน์ สาขาอะไรก็ได้ จะเป็นตำรวจ ทหาร อะไรก็ได้หมด มันอยู่ที่ตัวเราเองว่า เราจะจัดเวลาได้ลงตัวขนาดไหน ฝรั่งถึงพูดว่า “Education knowledge is the most powerful weapon to change the world” การศึกษาและความรู้เป็นอาวุธที่สำคัญที่สุดในการเปลี่ยนแปลงของโลกเลย
3.Know your team and look out for their welfareผู้นำที่ดีต้องดูแลลูกทีม รู้จักลูกทีมว่าพวกเขามีขีดความสามารถของแต่ละคนมากเท่าไร สรุป ผู้นำต้องรู้จักคนที่จะเข้ามาร่วมทีม รู้จักนิสัยใจคอ การปฏิบัติต่อลูกทีม เพื่อให้เขามีความรู้อยู่ดีกินดี
4.Keep your people informedสำคัญมาก การสื่อสารของผู้นำจะช่วยให้ลูกทีมรู้ว่าพวกเราจะกำลังไปในทิศทางใด มิใช่ใครจะคิดทำอะไรก็ทำ โดยไม่มีการสื่อสารกันก่อน Communication before actions!
5.Set the exampleผู้นำที่ดีต้องทำอะไรเป็นตัวอย่างให้ลูกทีมเรียนรู้ เพราะสักวันหนึ่งลูกทีมก็คงอยากเป็นผู้นำบ้าง ในทางตรงกันข้าม ถ้าผู้นำทำตัวอย่างที่ไม่ดี ลูกทีมก็หมดศรัทธาแยกตัวออกห่าง หรือทำตัวเป็นตัวถ่วงของทีมในที่สุด
6.Ensure the task is understood, supervised and accomplishedงานอะไรที่ผู้นำจะสั่งให้ลูกทีมทำ จำเป็นต้องให้ทุกคนเข้าใจในหน้าที่ของแต่ละคน คอยดูว่าจะทำอย่างไรเพื่อให้ถึงจุดสำเร็จในภาระกิจนั้น ๆ ให้เร็วที่สุดที่ดีที่สุด
7.Train your people as a teamอันนี้ผมเรียนมาตั้งแต่สมัยเป็นนักเรียนที่โรงเรียนตำรวจของเชอรีฟ เขาฝึกว่าถ้าปลาเน่าตัวเดียวมันส่งกลิ่นเหม็นทั้งฝูง ฉะนั้นเวลาหัวหน้าเขาสั่งให้ทำอะไร เราต้องดูแลเพื่อน ๆ ด้วย เพราะทำผิดเพียงคนเดียวทั้ง 20 คน (ในชั้นเรียนตำรวจมี 20 คน) เขาสั่งไปวิ่งรอบสนามสัก 1 ชั่วโมงทั้ง 20 คน วิ่งไปตะโกนไปถึงความสำคัญของการทำงานที่เป็นทีม มีอยู่ครั้งหนึ่งจบจากตำรวจแล้ว ก็ต้องไปฝึกภาคสนามกับตำรวจครูฝึกที่อาวุโสอีก 400 ช.ม. วันหนึ่งเราก็กำลังเขียนใบสั่งให้กับคนขับรถที่ทำผิดกฎจราจรอยู่ ก็มีวิทยุเข้ามาว่า มีตำรวจต้องการขอกำลังมาช่วยเขาด้วย เราก็จะรีบเขียนใบสั่งให้เสร็จก่อน ปรากฎว่าครูฝึกโกรธแทบเป็นแทบตายว่า นี่ถ้าเขาใกล้จะตายแกยังจะเขียนใบสั่งอยู่อีกหรือไร ฉะนั้นจำจนทุกวันนี้ อย่างอื่นไม่สำคัญเท่ากับการช่วยเหลือเพื่อนร่วมทีมด้วยกัน ตำรวจเป็นตัวอย่างที่ดี ถ้าตำรวจคนไหนเดือดร้อนขอความช่วยเหลือ เขาจะหยุดทำทุกอย่างไปกันเป็นสิบ ๆ คันเพื่อช่วยเหลือเพื่อนร่วมอาชีพ ผมประทับใจจนทุกวันนี้ เหมือนกับกีฬาบาสเก็ตบอลมันไม่ใช่คุณเก่งคนเดียวอย่าง Lakers มีนายโคบี้ ไบรอัน จะชนะเป็นแชมป์ไม่ได้หรอก มันต้องเล่นเป็นทีม ทีมมีอยู่ 5 คน ต้องให้ความสำคัญและหน้าที่กับทุก ๆ คนถึงจะเป็นแชมป์เปียนได้
8.Make sound and timely decisionsผู้นำหรือหัวหน้าที่ไม่กล้าตัดสินใจเพราะกลัวเจ็บตัวนั้น เป็นผู้นำที่ดีไม่ได้หรอกครับ โดยเฉพาะข้าราชการประจำ ถ้าไม่กล้าเอาสิ่งดี ๆ มาปรับปรุงแก้ไขให้องค์กรให้ดีขึ้น เอะอะก็บอกว่าผิดระเบียบ ผิดกฎหมาย ถามหน่อยเถอะ ไอ้ระเบียบ กฎหมาย มันเขียนบนหินหรืออย่างไร ระเบียบมันโบราณ กฎหมายมันไม่ทันเหตุการณ์ปัจจุบัน คุณก็ต้องเสนอแก้ไข เปลี่ยนแปลง ไม่ใช่กินเงินเดือนไปเรื่อย ๆ ไม่เจ็บตัว เพราะกลัวจะถูกด่า หรือถูกฟ้อง ถ้าคุณมีความตั้งใจดี และทำอยู่บนรากฐานของความเป็นจริง ก็ไม่เห็นต้องกลัวอะไร เห็นได้จากการทำงานของรัฐบาล ปชป. กับ พท. ว่าใครกล้าทำกล้าเปลี่ยนแปลงได้ชัดเจนดี
9.Develop a sense of responsibility in your subordinatesต้องให้ทุกคนในทีมมีความรับผิดชอบร่วมกัน ทุกคนเป็นเจ้าของทีม มีหน้าที่ต้องดูแลองค์กรในตำแหน่งต่าง ๆ คือ ทุกคนมีความสำคัญต่อทีม มีความเสียสละเพื่อให้ทีมไปถึงจุดมุ่งหมายที่ตั้งไว้
10.Employ your unit in accordance with capabilitiesทางทหารเขาจะรู้ว่าหน่วยไหนมีขีดความสามารถเท่าใด ต้องใช้คนให้ถูกกับงาน รู้ว่าเขามีความสามารถความรู้ที่จะรับงานไปทำแค่ไหน
11.Seek responsibility for your actionsบอกว่าต้องรับผิดชอบต่อการกระทำของคุณ ทุก ๆ คนต้องรับผิดชอบต่อการกระทำของตัวเอง มิใช่โทษคนอื่นเสมอ หาเหตุผลที่จะไม่ทำโทษคนอื่น บ้างก็บอกว่าไม่ใช่หน้าที่ องค์กรก็ไปได้ไม่ไกลแน่
ที่นี้ Traits of a leader หรือ Characters คุณลักษณะของผู้นำ จากการบรรยายของ Major USMCR Garth Massey
ขอสรุปว่า สัจธรรม ไม่มีอะไรดีไปซะหมด หรือแย่ไปเสียทุกอย่าง ทุกอย่างเรามาเรียนรู้กันได้ ฝึก ๆ ไปเราก็จะมีคุณลักษณะของผู้นำที่ดีได้นะครับ ตามที่ท่านมหาวุฒิชัย ที่ว่า ดีชั่วอยู่ที่ตัวทำ ชั่วดือยู่ทื่ตัวเรา