ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ไปกรุงเทพฯ ตอนที่ 21

สายของวันอาทิตย์ เดินเลาะริมถนน ครับเมืองไทย ความคิดที่ให้ความถูกต้องกับชาวบ้าน ยังล้าความคิด ริมถนนที่จะสร้างเป็นทางเท้าที่ปราศจากความปลอดภัยจากรถ จากงู และแฉะเวลาฝนตก แดดร้อนยังขาด แม้แต่ทางเดินในหมู่บ้านราคาเป็น 10 ล้านขึ้นไป จะทำทางเท้าเป็นกิจจะลักษณะถึงจะมีบางที่ก็น้อยมาก คนเดินอาศัยเดินเบียดริมถนนร่วมกับรถ แน่นอนความหวาดระแวงรถย่อมมีเสมอ เฉี่ยวชน

วันนี้ตั้งใจจะไปวัด ชื่อวัดโพธิ์ทอง มีโรงเรียนวัดวาสนานุกูล สร้างโดยสมเด็จพระสังฆราชองค์ที่ 18 วัดราชบพิธ สมเด็จพระสังฆราชพระพุทธโฆษจารย์ ถือว่าเป็นสังฆราชที่ทำคุณประโยชน์ต่อประเทศชาติ พระองค์ท่านสร้างโรงพยาบาลที่อยุธยา ก่อนถึงสะพานข้ามแม่น้ำป่าสัก ถนนสายเอเชีย ตลอดระยะเวลาท่านอุปถัมภ์ ยังอยู่ในความทรงจำ โรงเรียนมัธยมวัดราชบพิธ ช่วงก่อนย้ายไปอยู่ที่คลองตลาด กรมรักษาดินแดนซึ่งย้ายออก ยกที่ให้โรงเรียนวัดราชบพิธ ก่อนย้ายครูใหญ่เคยถามสมเด็จสังฆราชว่า อยากขยายโรงเรียน เด็กมากขึ้นถ้าจะสร้างโรงเรียนคร่อมคลอง หลังพระตำหนักของพระองค์ โรงเรียนในความคิด อาจ 5 ชั้น ต้องคร่อมพระตำหนัก บังบรรยากาศ สมเด็จสังฆราชทรงตอบครูใหญ่ ทำได้ตามสบาย การศึกษาของเด็กสำคัญกว่า ทุกปี งานวิสาขะ และมาฆบูชา วัดราชบพิธจะมีสวดและเทศน์ตลอดคืน มี ชา กาแฟ เลี้ยงญาติโยม และในวันเดียวกัน สมเด็จสังฆราชจะเอาของที่โยมถวาย มาแจกพระเณร

สิ่งที่ผมคลุกคลี ใกล้ชิด 7 ปี ท่านอบรมสั่งสอน พระเณร สอนเด็กวัด เด็กวัดทุกคน วันอาทิตย์ต้องเข้าโบสถ์ สวดมนต์ เรียนรู้พระพุทธศาสนา จริงอยู่เด็กวัดยังขาดความเข้าใจและสนใจ แต่เมื่อมีกิจกรรมทางศาสนาทุกอาทิตย์ ย่อมซึมซับเป็นส่วนของชีวิต สำหรับศิษย์ของท่านจะต้องเรียนพุทธศาสนาทุกอาทิตย์

วัดจะสอนให้เด็กได้คิด เพราะเป็นหลักความจริงว่า ความคิดคือความสัมพันธ์ต่อสิ่งต่างๆ และสำคัญเมื่อสอนให้รู้จักคิด จะพัฒนาการเรียนรู้และพัฒนาความอยากรู้อยากเห็น การสวดมนต์โดยแท้จริง ถึงจะสอนให้ท่องจำ ย่อมเป็นส่วนหนึ่งที่สามารถจำได้

ทางหลักการศึกษาสมัยใหม่ ซึ่งเรียนมาเกือบ 50 ปีแล้ว ที่มหาวิทยาลัยออริกอน บอกเสมอการท่องจำจะจำได้ แต่เมื่อหยุดการนำไปใช้จะเริ่มลืม แต่การสอนให้รู้จักคิด เมื่อลงมือกระทำ ยากที่จะลืม และผลจะประสานงานในสิ่งที่เราต้องการเรียนรู้

เดินระหว่างทาง จากบ้านไปวัด ผมจะถือไม้ไผ่ ยาวเกือบวาไปด้วย ระหว่างทางไม้ถือสามารถใช้เป็นอุปกรณ์ประคองตัวได้ ต่างจังหวัดที่รกอาจมีงู ครับไม้ยาวที่รถ สามารถกระตุ้นกอหญ้า พุ่มไม้ สัตว์รู้ตัวจะหนี โดยธรรมชาติของสัตว์จะไม่ทำร้ายคน ยกเว้นจวนตัว และคงคิดว่าถูกทำร้าย เลยแสดงพิษสงค์ ขู่ ชีวิตผมกลัวหมา ถึงตอนนี้อยู่แถวบ้านในอเมริกา เป็นเมืองสงบ มีต้นไม้เยอะ ถนนทางเท้ากว้าง คนจะนำหมามาเดินตลอด หลายคนมีหมาสองสามตัว ครับผมเดินสวนกับคนจูงหมา บ่อยครั้งจะหลบข้ามถนน รับรู้ว่าหมาที่มีเจ้าของจูงไม่ทำร้าย แต่ป้องกันไว้ย่อมปลอดภัย ความกลายเป็นความไม่ประมาท

คดีของหมากัดกับหมา หมากัดคน มีรายการขึ้นศาลบ่อย หมากัดกันฝ่ายที่ปล่อยหมาไม่มีเชือกผูก ถ้ากัดหมามีเชือก สามารถควบคุมได้ ส่วนมากจะผิด จ่ายค่ารักษา เมื่อขึ้นศาลฝ่ายผิด คือฝ่ายแพ้ ต้องจ่ายค่าธรรมเนียมศาล

ครับคดีทุกสิ่ง ขึ้นศาลย่อมควักกระเป๋า เสียเงินมาก เสียเงินน้อย อยู่ที่คดีความ ถ้าต้องจ้างทนาย ครับก้อนโตต้องจ่าย มีคดีเบี้ยวทนาย ถ้าต่ำกว่า 5,000 เหรียญ หรือเกินบ้าง ทนายก็ฟ้องลูกความเหมือนกัน ถ้าชนะเงินเกิน 5,000 ย่อมไม่ได้ รับเต็มที่แค่ 5,000 ศาลที่ฟ้อง ศาลประชาชน (People Court)

ระหว่างทางมีสะพานข้ามคลอง คลองนี้ขุดขึ้นมานมนาน ถ้าจะถามปีอะไร คงหาข้อความถูกต้องไม่ได้ คลองที่ขุดเรียกคลองชลประทาน คือคลองน้ำเชื่อมแม่น้ำป่าสัก เป็นคลองเพื่อเกษตรกรรม สะพานที่ข้ามกว้างเท่าถนน ก่อนโน้นไม่ใช่สะพาน เรียกทำนบ กั้น ปิด เปิด และระบายน้ำได้ หน้าน้ำหลาก เวลาปล่อยน้ำต้นเขื่อนปลาจะเยอะ ครับวันเวลาผ่านไป น้ำเคยท่วมทุ่งนา ท่วมบ้าน พอถึงวันนี้ ไม่มีอีกแล้ว จากทำนบ สร้างถาวรเป็นสะพาน

พอข้ามสะพาน ขวามือเป็นบริเวณของวัด ป่าเคยทึบ ถูกถาง เคยเป็นที่ฝังศพ ครับคนตายไม่อยากเผา ตรงที่เห็นคือที่ฝังศพ บ่อยครั้งตอนเด็กค่ำคืนเวลาวัดมีงานเทศกาล หรือหมู่บ้านอื่น เดินผ่านป่าช้า จะให้ไม่หวาดกลัวผีคงไม่ได้

ครับชีวิตเด็ก ถูกผู้ใหญ่สอนให้กลัวผี เมื่อสร้างความกลัวให้เกิด ความสามารถในการเรียนรู้ กล้าที่จะทำอะไรแม้แต่ในบ้านตัวเอง ยามมืดเข้าครัวไปห้องก็กลัว

ความกลัวคือขลาด จะบั่นทอนความสามารถของคน มีความสำคัญเท่าๆ กับ การลงโทษลูกหลานโดยขาดการสอน เหตุผลรุ่นผมการลงโทษยังเฆี่ยนตี การลงโทษโดยทำร้ายให้เจ็บตัวเป็นบาดแผล เป็นผลร้ายต่อจิตใจ จะจำไปตลอด หลายคนกลายเป็นภาพหลอน เป็นส่วนลบของชีวิตก็ยังหลงเหลือสังคมไทยลงโทษลูกโดยการเฆี่ยน ตี ตบ เป็นการทำร้ายร่างกายนะขอรับ

โดยเฉพาะลูก ผมสัมผัสกับหลายครอบครัว สอนลูกด้วยเหตุผล ทำผิดอย่างปัจจุบัน Time Out แต่ต้องสอน หลายครอบครัวลูกทำผิด เคยสอนแล้วยังทำอีก พ่อแม่บางคนลงโทษโดยตัดกิจกรรมที่เคยสัญญาจะให้ เหมือนกับบอกว่าจะพาไปเที่ยว พอลูกทำผิดโมโหบอกกับลูกตัดการพาไปเที่ยว ครับคนละเรื่องคนละเหตุการณ์ อย่าตัดคำสัญญา เด็กจะคิดพ่อแม่กลับคำเหมือนโกหก เด็กไทยยังโกหก เหมือนนิยมคนโกง ผิดนะครับ

วันที่ผมกำลังเขียน ลูกสาวโทรมาหาแม่กล่าวคำอวยพรวันแม่ พูดกับหลานชาย ลูกสาวบอกว่า คนเล็ก 5 ขวบกำลังล้างจาน ครับพ่อแม่รุ่นใหม่ สอนเด็กให้ช่วยตัวเอง เด็กกินเสร็จต้องเก็บ แก้วน้ำ และจานข้าว เด็กคนเล็ก คนกลาง 7 ขวบ คนโต 9 ขวบ วางจานมีระเบียบ แต่คนเล็กแบบทิ้งลงอ่าง เสียงดังพ่อแม่ไม่เคยบ่นว่าเสียง ของใช้ที่บ้านลูกสาวจะใช้แก้ว จานจากสแตนเลส ไม่แตก ไม่บุบสลาย เมื่ออยากให้ลูกเรียนรู้ก็ต้องมีความอดทน

ทุกคนช่วยตัวเองแต่งตัว ผมพูดกับคน 7 ขวบ ชอบดูแลเรื่องเงิน เคยเอากระปุกเก็บเงินอยากไปแลกธนาคาร ผมพาไป คน 7 ขวบสนใจเรื่องเงิน ชอบเก็บ ผมสอนว่าพออยู่ไฮสกูลอาจเรียนเรื่องเพิ่มเงินเก็บ และได้ผลประโยชน์คือดอกเบี้ย อย่างฝากธนาคารปลอดภัย และได้ผลประโยชน์ โตขึ้นอาจเรียนเรื่องเล่นหุ้น

ครับถึงแม้ผมไม่ฉลาดเกี่ยวกับการหมุนเงิน เพิ่มทุน แต่ก็สามารถปรับปรุงตัว เป็นผู้ให้คำสอนกับหลาน กระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้เป็นหลักกับใจ เราสามารถปรับปรุงสู่ความถูกต้องได้เสมอ

ครับเลยป่าช้า เดี๋ยวนี้เป็นเพียงอดีต คนปัจจุบัน ชอบเผา เก็บกระดูก แม้แต่สร้างเจดีย์ เก็บกระดูกความคิดเริ่มหดตัว นิยมลอยอัฐิ เช่าเรือออกทะเล เอากระดูกไปลอยน้ำทะเล คือทิ้งลงน้ำนั่นเอง เอาดอกไม้กลีบดอกไม้ลอยด้วย มากความเชื่อ หลายคนบอกผมน้ำเย็นเอากระดูกไปลอย เพราะรู้ว่าไปเกิดแล้วจะเชื่อหรือไม่ตามสบาย

ส่วนตัวผมห้องนอนผมจะเอากระดูกพ่อกระดูกแม่ใส่โกศ กราบไหว้ทุกวัน สิ่งที่ผมได้ สบายใจ ขอบพระคุณการเลี้ยงดู เอาใจใส่ให้ความรักและความก้าวหน้าในชีวิตเป็นทุนของการพัฒนาชีวิต อดเล่าให้ฟังไม่ได้ แม่ส่งไปเรียนมัธยมในกรุงเทพฯ แม่บอกว่ากรุงเทพฯ การศึกษาเจริญกว่าอยุธยา ไม่ใช่เฉพาะโรงเรียนเท่านั้น ครู เด็กด้วยกันมีห้องสมุด กีฬา สิ่งแวดล้อม จบมัธยมปลายเด็กจะแข่งขันเรียน เตรียมตัวเข้ามหาวิทยาลัย

เคยดูเด็กลูกคนไทย เรียนภาษาไทยที่วัด เด็กๆ จะแข่งขันกันเรียน พูดกันเรื่องอยากเรียน มหาวิทยาลัยที่อยากเข้า ครับเมื่อเด็กมีความตั้งใจ มากสิ่งคือตัวกระตุ้นเป็นแรงผลักดัน ผมอยากเล่าและเคยเล่าบ่อย เป็นเรื่องเป็นคติ ลูกๆ ผมลงทุนแต่เล็ก ส่งโรงเรียนเอกชน ลูกตั้งใจอยากเรียนหมอ ตอนเข้ามหาวิทยาลัย เลือกเรียนมหาวิทยาลัย มีพื้นทางวิทยาศาสตร์ดี มีคณะหมอด้วย ลูกสาวอยากไปเรียนอังกฤษ เวลาฝึกงานที่เรียก อินเทิร์น เลือกไปฝึกที่เคนย่า ลูกชายก็เตรียมตัวเรียนปริญญาเอกในมหาวิทยาลัยที่เขาบอกว่าเมเย่อร์เขาดี ต่างก็ได้สมใจ

เดินถึงโบสถ์ก่อน โบสถ์ในสายตาผมสวยงาม รอบๆ โบสถ์ปูคอนกรีต คนไทยต่างจังหวัดยังกระทำตามความศรัทธา เวลาบวชเดินรอบโบสถ์จะโยนทาน โบสถ์จะมีลวดลายไทยสวยงาม ความอ่อนช้อยที่หน้าโบสถ์ เรียกช่อฟ้าในระกา ครับทุกโบสถ์ที่ผมไปกราบ ชอบดูกระเบื้องเล็กๆ เป็นลายของโบสถ์ มากที่วาดลายด้วยงาน แกะสลัก บานประตู โต๊สีเดียววางเป็นที่บูชา

ภายในโบสถ์มีพระประธาน โบสถ์ต่างจังหวัดบริเวณพระประธานจะมีพระทรงต่างๆ ความคิดของผม ดูแล้วเกิดความสงบ พระพักตร์ของพระพุทธรูปจะปางไหน สมัยอยุธยา สุโขทัย หรือกรุงรัตนโกสิน หน้าจะแตกต่าง แต่สิ่งที่เหมือน เหมือนพุทธองค์ส่งสายตามองเรา สายตาทรงพระเมตตา จะเห็นรอยยิ้มนิดๆ ครับอย่าช้าเลย ถอดรองเท้า ถ้าเขาขายดอกไม้ ธูปเทียน ซื้อ คลานไปกราบ ทุกคนชอบอธิษฐานขอพร ทั้งๆ ที่อาจคลาดเคลื่อนกับคำสั่งสอนของศาสนาที่ว่าความเจริญของชีวิต เกิดจากสองมือ และปัญญา ความขยันมานะ อดทน ถึงสิ่งที่ขอไม่ตรงทีเดียวกับหลักของศาสนา แต่เมื่อใจอยู่ในภาวะสงบ สิ่งดีจากใจใครจะรู้ท่านย่อมอนุโมทนา