ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
โรงเรียนของแม่ ตอนที่ 10

บ่าย 4 โมง ของวันที่ 15 ธันวาคม 2556 นั่งคนเดียวที่โรงเรียนของแม่ คุณค่าที่แม่สร้าง เจตนาสร้างโรงเรียน เพื่อกิจกรรม จะเด็กหรือผู้ใหญ่ สามารถเรียนรู้จากประสบการณ์ของกันและกันได้ แปลกนะโรงเรียนจริงๆ เด็กห้องเกิน 30 คน ถ้ามีชั่วโมงให้นักเรียน ออกมาหน้าห้องเล่าประสบการณ์ สิ่งที่ทุกคนสัมผัส รู้ไหมเด็กจะตื่นเต้น ประสบการณ์จริงที่สัมผัสจะแตกต่าง มีคุณค่า และเป็นพื้นฐานของเด็กคนอื่น แต่โรงเรียนกลับมองข้ามคุณค่า สอนวิชาในตำราส่วนมาก เนื้อหาจะเก่า พูดได้เต็มความรู้สึกเป็นเรื่องล้าสมัย ยิ่งเรียน ยิ่งถอยหลังตกคลอง อดคิดเด็กไทย จึงถูกเอาเปรียบ ถ้าอยากมีความรู้ทันต่อเหตุการณ์ “ต้องเสียเงิน เสียเวลา เรียนกวดวิชา” และเป็นความจริงมากประเทศเด็กถูกพ่อแม่และระบบสังคมบังคับ ให้ทุ่มเทเวลากับการกวดวิชา แปลกเด็กกลับมีความฉลาดไหวพริบลดลง เป็นไปได้อย่างไรเรียนทุกวัน ยังแถมหลังเลิกเรียนอีก วงการบอกว่าเด็กถูกทำลายความกระตือรือร้น ทัศนคติสั้นลง เวลาที่ธรรมชาติจัดสรร ความสมบูรณ์ต่อการเติบโตของชีวิตเด็กต้องมีสัดส่วนพักผ่อน เรียน เล่น และมากสิ่งย่อมประกอบเป็นองค์ชีวิต และก็ความรักความอบอุ่น

พ่อแม่ทุกคน อยากให้ลูกเรียนหนังสือ ลูกๆ อยากเล่นและตามใจตัว การตั้งกฎเกณฑ์ รู้จักแบ่งเวลา ตอนเป็นเด็กเดินกลับจากโรงเรียน หยอกล้อ วิ่งไล่ แหย่ได้หัวเราะ ความรู้สึกสบาย คงวงการศึกษา บอกพ้องกันหลังจากนั่งโต๊ะเรียนอยู่ในห้อง กฎเกณฑ์มากมาย ความรู้สึกไม่มีความคล่องตัว พอโรงเรียนเลิกกระตือรือร้นเก็บหนังสือลงกระเป๋า ช่วยกันเก็บกวาด สวัสดีครับ สวัสดีค๊ะกับคุณครู รีบออกจากห้อง มายืนรอเพื่อน เดินกลับด้วยกัน ความวุ่นวายในใจที่ถูกสะสมภายในห้อง ห้ามพูด เคร่งระเบียบพอออกนอกห้อง ถูกระบายออก ถอนใจสบายจัง

พอถึงบ้านถึงจะมีกฎแต่ไม่เข้ม เดินเข้าครัวหาของกิน นั่งทำการบ้าน เสร็จวิ่งเล่น หลังทานอาหารเย็นอ่านหนังสือ ตารางที่แม่จัดไม่เข้ม มากสิ่งแม่สามารถผ่อนผัน ส่วนตัวติดความขยัน ตั้งแต่อนุบาล มัธยมจบมหาวิทยาลัย และมาเรียนต่อที่นี่ สาบานไม่เคยกวดวิชา ตอนจบประถมอดคุยไม่ได้ สอบติดโรงเรียนดีๆ ในกรุงเทพฯ เป็นนักเรียนทุนกรมฝึกหัดครู ที่เล่าเพียงอยากแชร์ สมองส่วนที่เป็นความคิดไม่ถูกบังคับ

เมียผมเลี้ยงลูกแบบอิสระ แต่ให้เรียนโรงเรียนเอกชนดี เด็กจะตามกันเอง แข่งกันปลายทาง วิชาที่อยากเรียน ลูกสาวผมก็ส่งหลาน 3, 5 และ 7 ขวบ ไปโรงเรียนเอกชนด้วยกันทั้งสามคน

วันหนึ่งโทรไปเมืองไทย คุยกับญาติเรื่องหลาน ถามเรื่องเรียน ญาติโทรกรอกหู ให้ไปเรียนพิเศษทุกวัน ผมพูดว่าแล้วเด็กจะไหวเหรอ เสียงตอบไหวซี แกพูดกับพ่อแม่ของเด็กไทยนะ ชีวิตทุกวันต้องแข่งขัน กดหัว เพื่อก้าวไปถึงจุดหวัง ถ้าล้ำหน้าเพื่อนคือความหวัง จะบอกว่าไม่ให้กวดวิชาคงไม่ได้ เพราะสังคมไทยเด็กต้องกวดวิชา เด็กต้องท่องจำ เด็กตั้งความหวัง ปริญญาโท ปริญญาเอก เรื่องงานตรงกับความรู้ และค่าจ้างจะเท่ากับวุฒิหรือไม่ไม่เดือดร้อน เพราะคนส่วนมากก็มีปัญหาเดียวกัน

แกอยู่โน่นคงไม่รู้ หนังสือสอบแข่งเข้ามหาวิทยาลัย ขายดี กวดวิชาที่ไหน ท่องเนื้อหาอะไร หนังสือเน้น การท่องจำยังจะทันสมัย ข้อสอบออกตรงกับท่องจำ ความถูกต้องร้อยเปอร์เซ็นต์ แล้วแกยังจะค้านเรียนกวดวิชาไม่ดี ท่องจำเด็กไม่พัฒนาความคิด เรื่องสิทธิโดยชอบธรรมของเด็ก พอเรียนจบ มีงานมีครอบครัว มีลูก รอเกษียณค่อยไปแบบยกครอบครัว คงยังไม่สาย คำว่าอิสระชีวิตจะเริ่มตอนไหนย่อมไม่สายจริงไหมเพื่อน

สายตามองรอบโรงเรียนของแม่ หลังจากแม่เสียชีวิต โรงเรียนหมดความสำคัญ น้ำไม่ท่วมมานาน สาเหตุต้นน้ำตามธรรมชาติ ย่อมไหลลงสู่ที่ต่ำคือแม่น้ำ อ่าว น้ำในแม่น้ำถูกกั้น ควบคุมการไหลของน้ำเรียกว่าเขื่อน วัสดุที่สร้างเขื่อน ไม้ หิน อิฐ ปูน แม้แต่ดินถมกว้างยาว เขื่อนดินต้นๆ มีชื่อ เขื่อนแก่งกระจาน แถวบ้านแม่ก็มีเขื่อน เรียกประตูน้ำ เพราะเล็ก กั้นในคลองที่เชื่อมระหว่างแม่น้ำกับไร่และนา การสร้างเขื่อนส่วนมากจะมีประโยชน์ แต่คนได้รับความเดือดร้อนจากเขื่อนก็มีมากครอบครัว เพราะที่ดินเหนือเขื่อนต้องเวณคืน คนต้องย้ายครอบครัวไปอยู่ที่อื่น เพราะหลังจากเขื่อนสร้างเสร็จเหนือเขื่อนน้ำจะท่วม เป็นที่เก็บน้ำ ประโยชน์มากมายเกิดจากเขื่อน ดินริมตลิ่งเคยถูกน้ำป่าไหลเซาะที่ดินริมฝั่งแม่น้ำถูกทำลาย พอสร้างเขื่อนปัญหาตลิ่งลดหาย สัตว์น้ำ ออกลูกหลาน มีสมบูรณ์ น้ำไม่ไหลลงอ่าวเสียประโยชน์ ความสำคัญของเขื่อนสามารถสร้างกระแสไฟฟ้าได้ ไม่ต้องพึ่งน้ำมัน ถึงน้ำมันคงอีกนานกว่าจะแห้ง แต่ราคาก็ขึ้นตลอดกาล เหตุผลของการขึ้นราคา ฟังแล้วปลงตก บอกว่าน้ำมันกว่าธรรมชาติจะเปลี่ยนสภาพเป็นน้ำมัน ใช้เวลานานมากแล้วขุดเพิ่มทุกวัน เหตุผลคนล้นโลก อุปกรณ์มากสิ่งพื้นฐานใช้น้ำมันทั้งนั้น อย่างที่ผมกำลังเขียนข้อความใช้กระดาษ ใช้ปากกา โต๊ะเขียน ไฟสว่างจากหลอดไฟ แก้วไวน์ยืนก้านสูง ทรงกลมโต เบา ขวดไวน์หล่อทรงกลม น้ำองุ่น หมักในถังไม้โอ๊ค เปิดแอร์เย็นนอนนิ่งสนิทหลายปี ผมดื่มไวน์ สุขภาพเกิดความสมดุลย์ ไม่ต้องไปหาหมอ ลองคิดทบทวนครับใช้เครื่องจักรยนต์ เกือบทุกสิ่งก่อนโน้น ใช้น้ำมันติดเครื่องทั้งนั้น

แต่ตอนนี้ มีเขื่อนกระแสไฟได้จากการไหลของน้ำ เมื่ออาทิตย์ผ่านมาคนคุ้นเคยเก่งเรื่องเอ็นจิเนียร์ เกษียณหลายปี ย้ายตังเองไปอยู่นนทบุรี ว่างๆ ไปสอนมหาวิทยาลัย เรื่องโซล่า สะสมแสงแดดเป็นไฟฟ้า นัยว่าคงไม่นานคนไทยคงหันมาง้อระบบแสงอาทิตย์ แน่นอนย่อมไม่อยากให้ฝนตก ต้องการให้แดดจ้าทุกวัน ความคิดอย่างนี้ ย่อมอยู่ตรงข้ามกับชาวไร่ชาวนา ต้องการฝน และแดดเป็นสัดส่วน หน้าไถนาต้องการฝนตกดินจะได้อ่อน ไถง่าย ควายเหล็กก็ไม่รังเกียจ ไถเสร็จคราดดินให้ร่วนซุย แล้วหว่านข้าว ช่วงเวลาข้าวออกต้น ก็ยังง้อฝนอยู่ แต่มีข้อแม้ ไม่ตกจนขังนา และขอแดดด้วย พอข้าวเจริญ ออกเมล็ดข้าว(รวง) อยากให้ฝนหยุดตก พอเก็บเกี่ยวข้าว บอกกับฝนห้ามตกเด็กขาด ขอแดดดีๆ หน่อย

เห็นไหมขอรับ ความต้องการแตกต่าง เอ้าบนบานต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เอาเองก็แล้วกัน รู้ไหมการเซ่นถ้ามีกระดาษแบงค์จริงๆ อาจชอบมากกว่า หมู เป็ด ไก่ เหมือนกับทำบุญ คนชักชวนกิเลสหนายังบอกทำบุญด้วยเงินเยอะ บุญย่อมมากตาม แคร่ที่แม่สร้าง เคยเป็นที่คุยแลกเปลี่ยนความรู้ พักผ่อนตอนอากาศร้อน บ่อยครั้งนำก๋วยเตี๋ยวมานั่งเปิบ แต่ตอนนี้สายตาสัมผัสมากสิ่ง เจ้าของบ้านคนใหม่ คือน้อง สะสมสมบัติมากมาย ถามว่าปล่อยรกสกปรกทำไม ไร้ค่า น้องบอกว่าสิ่งที่เก็บ กับน้ำตอนฝนตกสิ่งที่เห็นสามารถเปลี่ยนเป็นเงินได้ ผมซิบปากคิดในใจ ของมีค่าคงจริงตามคำพูด ย่อมต้องเก็บเพื่อความปลอดภัยกันคนมักง่าย หยิบฉวยติดมือ ค่าของสิ่งของแตกต่างแล้วแต่ จะทึกทักให้เหมือนกัน คงไม่ได้จริงไหม

พ.ศ. นี้ บริเวณใกล้กรุงเทพฯ บ้านเมืองเพิ่มแต่บริเวณบ้าน บ้านมองเห็นเพิ่มไม่มาก ลองนั่งรถขึ้นเหนือลงใต้แถวบ้านบนถนนซึ่งเคยใช้เดินไปโรงเรียน หลวงท่านปรับปรุงขยาย ผิวถนน ทำด้วยซีเมนต์รถวิ่งสวนกันสะดวก บ้านคนยังนิยมปลูกติดริมน้ำ ริมถนนอีกด้าน มีบ้านไม่หนาแน่น ครับความสะดวกของคนไทยที่เริ่มสร้างชีวิตให้ใกล้กับตัวกรุงเทพฯ เลือกที่จะออกมาอยู่ไกลหน่อย เหตุผลง่ายมาก ราคาบ้านยังถูก ราคาบ้านในกรุงเทพฯ ราคาหลายล้าน จับต้อง หรือต้องการ มือเท้าพอง คือทำงานผ่อนส่งหนัก แล้วจะอุปกรณ์ชีวิตคงจะไม่ไหว แต่ถ้าลองคิดดู กรุงเทพฯ ยังเป็นที่เดียวที่คนรอบนอก เช้าเดินเข้ามาโรงเรียน ทำงาน เดินมอลล์ใหญ่ๆ ดูหนัง ดูละคร ไปพิพิธภัณฑ์ ครับเรื่องขยายเมืองข้าราชการที่ทำหน้าที่บริหารประเทศ ไม่เคยใส่ในวาระประชุม เพราะทุกคนติดกรุงเทพฯ

ถ้าจะพูดว่ากรุงเทพฯ คือสวรรค์ นอกเหนือจากกรุงเทพฯ ย่อมลดชั้นหยุดพักทานอาหารเที่ยง จะหยุดยาวเกินเวลาบ้าง กิจกรรมสุขสุขมากมาย แหล่งอบายกรุงเทพฯ อุดมสมบูรณ์ และสิ่งที่เหลือเชื่อ เกิดกับคนติดกรุงเทพฯ ถึงควันรถจะเยอะ คนเดินเบียดเสียด ของแพง บนถนนรถติดแน่น ตอนรถติดไฟแดงสี่แยกใหญ่ๆ รถมอเตอร์ไซด์จอดข้างหน้าเป็นร้อย อาจพูดเกินจริงบ้าง ก็ไม่เคยนับนี่ คุณก็คงไม่เคยนับ รู้แต่ว่ามากมาย พอไฟเปลี่ยน ต่างรีบร้อน ความไม่สะดวกทุกวันของคนกรุงได้รับ ต่างบอกเป็นความรู้สึกเดียว ถ้าจะให้หนีไปอยู่ที่อื่นคงเหงาพิลึก ผมเริ่มเห็นด้วย โทรศัพท์คือเพื่อนชีวิตของคน นำความบันเทิงมาให้ ลดภาวะโรคซับซ้อน เชิญครับเมื่อชีวิตชอบพอย่อมเสริมต่อให้ตัวเอง ยื่นมือจับต้องได้

แต่ถ้าจะให้มาอยู่เป็นเพื่อนบ้านของแม่ หลายคนส่ายหน้า ไกลความเจริญ ไปทำงานใช้เวลามาก ยิ่งช่วงหยุด เสาร์-อาทิตย์ จะเดินดูธรรมชาติแม่น้ำ ทุ่งนา ต้นไม้ที่เติบโต ไม่มีเชื่อเป็นประเภทโชคลาภ โดยเฉพาะลาภลอย จะมาอยู่ให้โง่ทำไม เฉาความคิดตาย เพื่อนบ้านแม่จึงซ้ำหน้า ลูกหลานเติบโต หายหน้า ที่นามากแห่งเปลี่ยนเจ้าของ

ช่วงปลายปีมาจากบ้าน 3-4 กิโลมีโรงงานอุตสาหกรรมมาปลูก ครับอุตสาหกรรมยังต้องการที่ดินราคาถูก อยู่ติดแม่น้ำ สามารถกระทำตัวเอาเปรียบประเทศชาติได้ เทสิ่งไม่ต้องการลงน้ำ ครับสังคมของคนไทย จะเป็นข้าราชการซึ่งมีหน้าที่ดูแลความถูกต้อง ประชาชนควรจะยืนต่อสู้ นานวันเหมือนกับหม้อตุ๋น เริ่มใหม่ๆ มองเห็นหน้าที่ พฤติกรรมความยึดถือ แตกต่าง นานชั่วโมง ถูกเคี่ยว ปะปน กลายเป็นเนื้อเดียว คงจึงบอกว่า เงินและอำนาจ คือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เมื่อหลอมคุณความดีระเหยเป็นไอน้ำ เหลือติดก้นหมือคือกาก คนงาน มีคนต่างประเทศเยอะ หมายถึง คนลาว คนพม่า คนเขมร

ครับคนทำงานโรงงาน จะเป็นวัยรุ่น ชอบสิ่งง่ายๆ ธรรมดา ไม่ซับซ้อน ถึงเวลาทำงาน เวลาเลิกงานมีกิจกรรมของวัย มากสิ่งชาวบ้านไม่ชอบ ก็สามารถรับรู้ได้ มีคนติดยา ครับยาเสพติด จะอยู่มุมไหนของโลก คนขายกับคนใช้บริการจะเกื้อกูลกัน ยาเสพติดประเภท กิน ฉีด บุหรี่ เหล้า ยาเสพติดคนใช้บริการบอกว่าใช้แล้วชีวิตสุขขึ้น สัมผัสแต่แง่ดีๆ ครับถ้าจะเปรียบเทียบเหมือนกับคำพูดในละครทุกเรื่อง คนไข้มาหาหมอ จะทุกข์ วุ่นวาย เจ็บป่วย คำพูดที่ออกจากปากหมอ “เอายา คลายเครียดก่อน” ครับชีวิตคนประเภทจิตตก เฉี่อย เฉยเมย ไม่รู้ว่ายาในละครกับยาของคนโรงงานตัวเดียวกันหรือเปล่า แต่จะแตกต่างกันในราคา ประเภทของยา แต่ผลกินแล้วโลกน่าอยู่ขึ้น คนมากประเภทนิสัยก้าวร้าวชอบทุบตี ครับย่อมอาศัยยาประเภทลดความเสี่ยงฉับพลัน ผมคือคนรวมของคนในโลก ไม่ชอบยาเสพติด เอ้าพูดตรง รังเกียจ คงเหมือนความชั่วก็ยังคลุกคลีกับชีวิต

ชาวบ้านเริ่มบ่น ขโมยชุม สาเหตุจากยาเสพติด สำหรับบ้านแม่ยังไม่ถูกขโมย คงเพราะบ้านเปิดโล่ง ไม่มีสมบัติมีค่า หยิบฉวยเปลี่ยนเป็นเงินได้ ของที่ประดับเก่าอายุมากปี พวกชอบของเก่าพอเห็นส่ายหน้า ของเก่าที่เห็นมีค่าเพียงรอการผุพัง หมดหน้าที่รับใช้คงอีกไม่นาน ถ้าจะซื้อไปวางโชว์ในร้านขายของเก่า คงจะเหมือนกรวด ทราย ดิน มีค่าเพียงทางเหยียบย่ำ

แต่ความคิดของแม่แตกต่าง ทุกสิ่งเป็นส่วนประกอบชีวิตที่มีคุณค่า มีความทรงจำดีๆ อย่างน้อย ลูกหลานเติบโตในบ้านนี้ ยึดความถูกต้อง เป็นคนดีของชาติ แม่ยกมือพนมเหนือหัว พึมพำกับตัวเอง ขอบใจทุกคนนะ ที่ยึดคำพูดของแม่ปฏิบัติติดตัว “เป็นคนดีนะลูก”