ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
มิถุนายน ตอนที่ 5

ห้องโถงใช้เป็นที่แสดงความมานะ ขยันหมั่นเพียร โดยเฉลี่ยการเรียน 4 ปีจบปริญญาตรี จะเกิดขาดเวลาบ้างไม่มาก เหตุผลไม่ใช่เด็กอย่างเดียว มากวิชาบังคับเรียน ถ้าไม่เรียนวิชานี้ ถึงจะเรียนวิชาอื่นอีกมากมาย คำตอบของวิชาเอกบอกว่ายอมไม่ได้ บางครั้งไม่เปิดสอนเมื่อต้องรอ เด็กส่วนมากแบกจ๊อปมากขึ้น

จากสิ่งที่สัมผัส เด็กๆ เรียนหนังสือมากคนอดทน เงินจากพ่อแม่ขาดมือ ต้องช่วยตัวเอง มากคนทำงานด้วยเรียนด้วย ครับเมื่อชีวิตหลอม หลายปี งานและเรียน อ่านหนังสือ ขยันทำการบ้าน แต่ละวันงานชุม แต่เด็กทุกคนก็ผ่านสิ่งนี้ เวลาผ่านคุณงามความดี จะกลายเป็นหินปูนพอกเกาะติดตัวหนา คือความรู้ และความรับผิดชอบ สิ่งสัมผัสตรงหน้ายากเข็ญไม่เคยมีความรู้สึกท้อ โถมเข้ามาความคิด

อดหวนถึงชีวิต ตอนเรียนจบ พลังของชีวิตยอมรับ ได้รับจากมือพระหัตถ์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ถึงมหาวิทยาลัยจะยังมีน้อย เด็กจบไม่มากพระเจ้าอยู่หัวก็ทรงงานแจกประกาศนียบัตรเช้าจรดเย็น เด็กๆ รับปริญญาจากพระหัตถ์ ได้ฝึกซ้อมหลายวัน อธิการบดีขนาบเสมอให้ทำดีที่สุด เต็มที่ที่ สุด สูงสุด

ครับขั้นตอนของชีวิต ถ้ามีระบบ ระเบียบแบบแผนและใส่ใจ ระยะทางความคาดหวัง คิดคำนึง อยากได้มาสัมผัส ย่อมไม่ไกลเกินความคิด คงเหมือนชีวิตจริงของทุกคน ย่อมต้องอดทนมีสติ จำคำบอกเล่าของท่านพุทธทาส ชีวิตจะด้านไหนถ้าปัญญามาก่อน สิ่งดีงามจะส่องแสงมากระทบกับชีวิต “เสมอ”

ห้องโถง กว้าง ลึก ยาว เป็นอัฒจันทร์ ความเป็นปกติของสถานที่ คงจะเป็นที่เล่นกีฬา ทุกสถาบันการศึกษา จะครอบครัว สังคม แม้แต่กลุ่ม การมีกิจกรรมร่วมที่เรียกว่ากีฬาจำเป็น กีฬาสอนหลายสิ่ง รู้จักเล่น กระทบเจ็บมาก เจ็บน้อย ความสามารถที่ได้เปรียบย่อมถูกมองข้าม ไม่คิดทำร้าย แก้แค้น ครับเราจึงเห็นกีฬาที่ร่างกายสัมผัสระหว่างทีม จะมีเรื่องกระทบ โกรธกันบ่อย แต่ต่างให้อภัย ถ้ายังจดจำโกรธ ชีวิตมีแต่ลง

กีฬาคนส่วนมาก ไม่เล่น เป็นผู้ดูกีฬาสอนให้ดูเป็น แพ้ชนะว่ากันตามกฎเกณฑ์ คงจะเหมือนครอบครัว เมื่อตกลงจะใช้ชีวิตร่วม ก็ต้องรู้จักคิด สงบปาก ให้อภัย ศาสนาสอนน่าจะปฏิบัติให้เกิดกับใจ คือมีเมตตาต่อกัน ครับลองคนมีเมตตาอะไรต่อมิอะไรก็ผ่อนคลาย

เดี๋ยวนี้อาทิตย์เช้า ช่วงหลานชาย 3 คน 5,7, 9 มาอยู่ด้วย มาจากมิชิแกน มาเรียนภาษาไทยที่วัดมงคลรัตนาราม ใกล้บ้าน หมอลูกสาว เกิดเติบโตที่อเมริกา ใช้ภาษาไทยได้ดี บางทีถึงไม่บ่อยคนไข้คนไทยมาก็สามารถใช้ภาษาไทยอธิบาย พูดคุย เป็นของแท้ ความรู้สึกดีๆ ย่อมถ่ายทอด ลูกสาวอยากให้หลานฟัง พูดภาษาไทยได้ ที่มิชิแกนวัดไทยยังไม่มีการสอน

หลานชายก่อนไปโรงเรียนจะพาไปริมทะเล มีหินถมมากมาย หลานชอบปีน เดินทุกเช้า ตอนช่วงน้ำลงจะเห็น หินมีตะไคร่น้ำเกาะ คลื่นพัดสู่ฝั่ง และอ่อนตัวหาย ครับคงเหมือนอารมณ์ของคนถ้ารู้จักทำตัวแบบคลื่น ค่อยๆ คิด อารมณ์โทสะจะค่อยลดเบาบาง เหมือนคลื่นวิ่งกว่าจะกระทบกับฝั่งเบาบางอ่อนตัว และคลื่นที่เห็นก็ไหลกลับสู่ท้องน้ำเป็นแม่ของตัวเอง การไปริมทะเลเดินบนหินที่ถมกันตลิ่งพัง เป็นกีฬาของเด็กชนิดหนึ่ง วิ่ง กระโดด และมองหาหิน พอเบื่อ ต้นไม้เตี้ย มากกิ่งถูกลิด มน คด งอ มีบ้าง หลานชอบป่ายปีน ส่วนตัวการป่ายปีนต้นไม้ คือการสร้างทักษะ สุดท้ายสามารถตัดสินใจ

แต่วันนี้และช่วงหลายวัน ห้องกีฬาถูกใช้เป็นที่แจกประกาศนียบัตร บนเวทีอาจารย์หลายคนใส่เสื้อครุยต่างสีและรูปแบบ แขนสองด้านมีผ้าสีดำตัดกว้าง ยาวรอบแขนเสื้อมองดูเด่น ครับสามแถบของผ้าคนเรียนหนังสือต่างหมายปอง ความหมายจบปริญญาเอก ปริญญาเอกน่าจะสูงสุดของการศึกษาที่เรียน กว่าจะจบเหนื่อย แต่คนจบทุกคนความรู้สึกยินดี ลำบากกาย ลำบากกระเป๋า พอเรียนจบทางเนื้อหา คนรับปริญญาเอกย่อมผ่านการเขียนวิทยานิพนธ์ คนจบทุกคนบ่นเป็นเสียงเดียว กว่าจะมายืนรับ อ่านหนังสือเยอะ เขียนงานคณาจารย์อ่านติ ปฏิเสธ กว่างานจะผ่านสายตา โอ๊ยเคยเสียขวัญ ไม่รู้ว่าจะใช้เวลานานเท่าไหร่ แต่วันนี้ทุกอย่างผ่าน งานของชีวิตรอ การค้นคว้าและงานวิจัยต้องมาตลอดกาล

แต่หมวกของคนจบปริญญาเอกวางบนหัว ไม่เหมือนจบปริญญาตรีหรือโท วงกลมมากเหลี่ยม สี แล้วแต่คณะ มหาวิทยาลัย รูปทรงของหมวก มากเหลี่ยม เกิดคติกับชีวิต

การมีชีวิตของคนทุกคน ย่อมกระทบกับเหลี่ยม แต่สุดท้ายก็กลมกลืน คงไม่ไกลจากความหมายของ “สาธุ” จงจำเริญเนิ่นนาน

วันนี้เด็กจบเต็มห้อง มองดูทั่วห้องหน้าตาคล้ายคุณและผม เคยมีลูกคนไทย หลายยูซีรับและทางผ่านก่อนล่องใต้ซานดิเอโก้ มองเด็กยืนเป็นกลุ่ม เดินเข้าเดินออก แอบมองรายชื่อบนบอร์ด บ๊ะนามสกุลยาวทั้งแผง คนที่เดินสวนผิวดำแดงจมูกพอโด่ง ผมดำ ลูกเพื่อนผละ หันรถวิ่งเต็มสูบ 65 ไมล์ต่อชั่วโมง เกินบ้าง มุ่งหน้ายูซีซานดิเอโก้ ครับตามสเป็ค ผิวขาว จมูกโด่ง ผมทอง พอมีมากหน้าตาคนท้องถิ่น ความรู้สึกครบถ้วนตอบตกลงกับตัว เอามหาวิทยาลัยนี้แหละ เรากะเหรี่ยงอยู่ในกลุ่มคนขาว ให้รู้ไปว่าเรื่องเรียน อดทนไม่เคยเป็นรอง คิดเกินเลยน่าจะมีคนชอบพอ ต่างเชื้อชาติ แล้วศาสนาละเป็นต้นเหตุของความแตกแยกไหม คงไม่ ยกเว้น ปล่อยกายใจ ตามคำโฆษณา ถวายเงินมากย่อมได้บุญมาก เมียอาจหย่าร้าง ทำงานแทบตายเธอใช้เงินไม่เป็น ความสุขที่ฉันรับรู้เงินเกิดจากแรงงาน ความสมดุลของชีวิตก็เกิดจากเงินของแรงงาน เมื่อไม่คิดชั่ว ทำผิด เสียงเมียเตือน ตลอดนาทีของการมีชีวิตเธอย่อมเกษม เธอรู้ไหมนั่นคือสวรรค์ย่อมรับ เพิ่งซึ้งในความคิด การให้ที่เกินตัวคือความ “ทุกข์”

เด็กที่นั่งในห้อง เรียนจบทุกคน เมเย่อร์ “วิทยาศาสตร์” กล้ายืนยันย่อมใช้สมองด้านซ้ายใฝ่ตรอง จบเมเย่อร์นี้ ถ้าคิดอยากจะสอบเรียนหมอ ไม่รังเกียจ สอบเอ็มแคทผ่านมหาวิทยาลัยสาขาหมอรับ เชิญ อีก 4 ปีเต็มระหว่างเรียนลองงานตามโรงพยาบาล เรียก “อินเทิร์น” จบ 4 ปี วิ่งหาที่ฝึกงานอีกอย่างน้อย 3 ปี หมอเคยบอก การฝึกงานโรงพยาบาลดี ระหว่างฝึกงานสัมผัสกับสิ่งเจริญ เรียกสมัยนี้ว่าเครื่องมือใหม่ๆ คนไข้ไม่หมักหมมรอจนไข้ขยายตัวยากต่อการดูแล เหมือนกับคนเป็นมะเร็ง คนไทยหลายคน พอเกษียณชีวิตเกือบสบาย มะเร็งขั้นปลายแถวแล้ว หมอส่ายหน้า กระผมจนปัญญา ท่านคงอยู่ไม่นาน เพียงแต่ผมหวังว่าไม่เจ็บปวด ทรมาน ถ้าเจ็บมากยาที่ช่วยไม่สามารถให้ใจหายเจ็บได้ ครับรัฐแคลิฟอร์เนีย เดือนมิถุนายนผ่านมาปี 2016 กฎหมายเห็นตามรัฐออริกอน ชีวิตไม่อยากนอนโอยสามารถเลือกตายได้ ครับถือว่าเลือกทางถูกไม่นอนเจ็บ เหลือเงินไว้ให้ครอบครัวมากขึ้น

หลายคนเชื่อ ตัดใจปลงชีวิตตัวเอง “บาป” ผมจะกล่าวอย่างไรดีล่ะ ตอนเจ็บ ปวด ร้องโอย ครับทรมานถ้าถอดเป็นภาษาปัจจุบันคือบาปกรรมรบกวนชีวิต แต่เมื่อตัดใจลาตาย ทุกผู้คิดเป็นหนึ่งเดียว เป็นวิถีทางถูก หมดเจ็บ หมดทรมาน และตามกฎหมาย สิ่งที่คิดว่าผิดไม่ถูกต้อง น่าจะเป็นความเข้าใจที่เรียกว่า “ลบ”

เด็กหลายคนเลือกต่อทางด้านเทอราปี้อีก 3 ปี ดูแลให้คำแนะนำ การเดินให้ตรงเวลาเลี้ยว อยู่ในวงแคบไม่เสียหลัก เด็กคนไทยจบภาษาไทยที่วัดพุทธานุสรณ์ พูดภาษาไทยคล่อง จบปริญญาตรี ยูซีเดวิส โทลองบีช ตอนนี้ทำปริญญาเอกทางด้านสมอง คนเรียนบอกว่าคงอีกหลายปี กว่าจะจบแล้วทำงาน แต่ใจรักอยากเรียนเกี่ยวกับสมอง เพราะเดี๋ยวนี้เด็กเกิดพิการทางสมองมากขึ้น พอเลยกลางคนมีเป็นโรคมือสั่น หลายคนลืมแม้แต่กินข้าว หลายคนเกิดมาการทำงานของสมองไม่สมบูรณ์ ที่เราเรียกว่า Learning Disability แม้แต่ Einstein อดีตนายกสิงคโปร์ “ลีกวนยู” แต่คำบอกเล่า คนเป็นโรคนี้สมองเท่ากับคนปกติ หรือฉลาดกว่าด้วยซ้ำ สาเหตุเกิดจากสมองส่วนควบคุมทักษะบางอย่างเช่น อ่าน เขียน คำนวณ สมาธิ บกพร่อง ถ้ามีหลักสูตรการสอนที่ตรงกับปัญหา คนพวกนี้ ก้าวไปลิบ อีกเรื่องพวก ดาวน์ซินโดรม (Down Syndrome) เกิดจากพันธุกรรม แต่ถ้าสนับสนุนดี ย่อมเรียนได้ ชีวิตพอช่วยตัวเอง

ครับถึงเวลาเด็กนั่งครบ อาจารย์พร้อม ผู้ปกครองเดินเข้าเดินออก คณาจารย์ หัวหน้า ออกมาพูด “วันนี้พวกเธอสำเร็จการศึกษา ตามที่สถาบันกำหนด ความรู้ที่เธอได้เป็นเพียงความรู้ในกระดาษ จากวันนี้การทำงานคือการนำความรู้พื้นฐานไปต่อเติม ให้แตกราก แตกหน่อ การศึกษาที่ดีรู้จักคิด ขยัน มานะ การเริ่มงานแต่ไม่สมบูรณ์ เราต้องอดทนมานะ สิ่งที่เธอวาดไม่มีอะไรที่จะยากเกินที่เราจะต่อสู้มัน”

อาจารย์คนพูด เคยบอกว่าชีวิตเป็นเด็กเรียนไม่จบไฮสกูล หลายปีความคิดถูกเกิดกับใจ อดทนเรียน หลายปีเรียนจนจบด็อกเตอร์ สร้างงานเป็นของตัวเอง คนมีการศึกษาใช้การศึกษาย่อมเป็นหนทางถูก

วันนี้ผมมีสุข เห็นลูกหลานมานะอดทน ต่อสู้อุปสรรค ครับวันนี้เด็กยิ้ม ถึงไม่พูดเป็นวันสำคัญที่สุดวันหนึ่ง พบกับความสำเร็จ สมหวัง สิ่งที่คิด การศึกษา ยิ่งใหญ่เสมอ ผมชอบดูบัณฑิตเดิน พวงมาลัยร้อยด้วยเงิน มากคนคล้องคอ หลายคนถือกำดอกไม้ มากคนมือเปล่า จะด้วยปัจจัยอะไรก็ตาม ทุกคนเต็มไปด้วยความสุข ความรู้ และปัญญา พุทธศาสนา เน้นชีวิตคนต้องใช้ปัญญาเป็นส่วนของชีวิตก่อนอื่นใดเสมอ