ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
เที่ยวกับเพื่อน ตอนที่ 9

วันนี้เป็นวันที่ 5 ก๊วนของเราท่องเที่ยวด้วยกัน การดูอุปนิสัยใจคอและการแสดงออกของก๊วนเพื่อน ดูจากการอยู่ร่วมกันหลายๆ วัน เพราะเราต้องนอนห้องเดียวกัน 2-3 คน การนอนบางคนชอบความเป็นส่วนตัว เข้าห้องน้ำนาน เวลานอนอาจชอบดูทีวีก่อน หรืออ่านหนังสือ มากรายกรน ยิ่งช่วงอยู่ข้างนอกการเดินทางไปสถานที่ท่องเที่ยว กินอาหาร แชร์ความรู้สึก กล้าพูดจากความรู้สึก เราต่างโอนเอียง ออมชอม มองดูว่าสิ่งไหนถูกต้องก็ลงเอย การแสดงความคิดเห็นเป็นสิ่งดีงาม

ยืนรอก๊วนที่ล็อบบี้ของโรงแรม นาฬิกาข้างฝาบอกเวลา 5 โมงเย็น อดนึกประสบการณ์ของชีวิต วันนี้มองออกจากตัวโรงแรม ด้านขวามือมีภูเขา ดวงอาทิตย์เริ่มต่ำลงเกือบลับขอบฟ้า ประเทศอีกฟากหนึ่งกำลังจะถึงเวลาเช้า ถึงจะเรียนรู้แสงของดวงอาทิตย์จะมีความเท่ากันตลอดเวลา 24 ชั่วโมง การเดินทางสัมพันธ์กันระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ แต่ก็อดคิดไม่ได้ ยามเย็นแสงอาทิตย์คลายความร้อน แสงเริ่มจางลง เหมือนกับความร้อนจากดวงอาทิตย์ไม่เท่ากัน แต่เปล่าเพียงแต่ดวงอาทิตย์เริ่มห่างออกไปอีกซีกโลกหนึ่ง ช่วงเย็น นก คน เริ่มกลับบ้าน ตลอดวันวุ่นวายชีวิต คนออกบ้านแต่เช้าทำงานตกเย็นเลิกงาน นกบินออกจากรัง บางครั้งเดินทางไกลเพื่อหาอาหาร ตกเย็นจะคนหรือนก อยากกลับบ้านมาพักผ่อนพบปะครอบครัวที่เรารักและผูกพัน ประสบการณ์ของแต่ละวันคือการเรียนรู้และแก้ไข

ตอนเช้า มายืนหน้าต่างโรงแรม สิ่งที่เรามองเริ่มมองเห็นชัดขึ้น แสงสว่างของดวงอาทิตย์และความร้อน

อะไรจะเป็นตึก ต้นไม้ และตัวเราคือสิ่งที่มีอยู่และสุดท้าย คือการสลายเป็นส่วนของธรรมชาติ หรือจะพูดว่าทุกอย่างคือมายา ทุกสิ่งจะปรับปรุงและเปลี่ยนแปลง แต่สุดท้ายก็ถึงจุดเดียวกัน คือการเปลี่ยนสภาพ อดคิดคนชั่วถ้าช่วงชีวิตยังปรับปรุงไม่ได้ ธรรมชาติจะปรับปรุงให้ ช่วงยังมีชีวิตทำผิด ย่อมทุกข์ได้รับโทษ พอผ่านไปยังปรับปรุงให้เป็นคนดีไม่ได้ ธรรมชาติก็กำหนดอายุ ต้องตายเปลี่ยนสภาพโดยธรรมชาติ ให้คนชั่วถูกตัดตอน ถ้าตามที่เชื่อแล้วเกิด คนชั่วคงนำเอกสารพันธุ์ความชั่วร้ายติดตัวไป คงนานกว่าจะกลายเป็นคนดี

ภายในโรงแรม คนเข้าและออกตลอดเวลา มากคนไปช็อปปิ้ง พบปะและทานอาหาร คนยืนข้างๆ พ่อแม่และลูกสองคนเด็กยังเล็ก แต่พูดเก่ง เดินไปมาตลอด เด็กๆ ความซนคือการเรียนรู้ และพัฒนากายใจ เด็กๆ ที่โชคดี มีพ่อแม่เข้าใจลูก คอยระวัง ปล่อยให้ลูกเดิน เล่น สัมผัส ตามความพอใจ เด็กจะเรียนรู้ ความเป็นจริงของชีวิต ผู้ใหญ่ที่เติบโตเป็นคนดี เป็นแบบอย่างย่อมได้รับการเรียนรู้ เริ่มมาจากเด็ก โดยเฉพาะพ่อแม่เป็นครูคนแรกของลูกๆ พ่อแม่ทำตัวเป็นแบบอย่างที่ดี ลูกก็เป็นเด็กดี และเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพ ถ้าประเทศไหนมีคนดีมากประเทศย่อมเจริญ เพื่อนร่วมประเทศก็ย่อมมีสุข

การที่พ่อแม่เดินทาง และถ้าเอาลูกไปด้วย เด็กๆ จะเรียนรู้ชีวิตได้ดี เด็กๆ จะเตรียมตัว แพ็คสิ่งของเสื้อผ้า ของเล่นด้วยตัวเอง พ่อแม่ใกล้ชิด และสอนมารยาทในการเดินทาง ประสบการณ์ใหม่ๆ ที่ลูกๆ สัมผัสจะตื่นเต้น และซักถาม พ่อแม่อย่าเบื่อหน่ายการตอบ เพราะเป็นการปลูกฝังให้เด็กกล้าที่จะแสดงความคิดเห็น ประเทศชาติที่เจริญ เด็กๆ จะเรียนรู้จากการซักถาม กล้าคิด กล้าตอบ แต่เด็กไทยเราไม่กล้าถามและมีความคิด เพราะผู้ใหญ่สอนในทางผิดให้กลัว ผมเดินออกนอกประตู ปัจจุบันความสะดวกของคนมีมากขึ้น พอเดินก่อนถึงประตู ประตูจะเปิดให้เอง เดี๋ยวนี้โลกเจริญเร็วเกินกว่าความสามารถทางปัญญาจะปรับตัวได้ ผมจำคำพูดจากหนังสือ ตอนเปลี่ยนการปกครองปี 2475 คณะเปลี่ยนแปลงบอกว่า อยากเปลี่ยนประเทศให้เป็นประชาธิปไตย ให้ประชาชนมีสิทธิ มีเสียงในการแสดงความคิดเห็น การดำเนินชีวิต แต่พระองค์ตอบว่า ปัจจุบันเราก็ปลูกฝังประชาธิปไตยและค่อยเป็นค่อยไป ถ้าเราเปลี่ยนทีเดียวเลย โดยคนยังไม่เข้าใจ และพร้อม ความเป็นประชาธิปไตยที่ถูกต้องจะมีได้อย่างไร

ครับ อยู่ในดุลพิจารณาของท่านก็แล้วกัน สำหรับผมจริงแท้ตามที่พระองค์กล่าว ปัจจุบันเวลาล่วงมา 80 ปี เราก็ยังไม่ทำประชาธิปไตยให้เป็นประชาธิปไตย เหมือนกันเดินขบวนในบ้านเรา เดินขบวนต่อต้านเรียกร้องเป็นระบอบประชาธิปไตย แต่เมื่อผสมเหตุการณ์ มีการทำร้าย กีดขวาง เผา ผิดจุดหมายของประชาธิปไตย

สายตาสัมผัสกับป้ายตัวหนังสือสีแดงมองชัด ยามค่ำคืน "ทูราหลิป" ภายใต้ตัวอักษรมีคำว่า "กาสิโน" ครับ รัฐวอชิงตัน สเตท มีบ่อนมากแห่ง ถ้าเราขับรถบนฟรีเวย์สาย 5 จากซีแอตเติ้ลขึ้นเหนือจะเห็นป้ายบอกว่า Reservation หมายถึงเป็นที่สงวนของชนพื้นเพของรัฐ คือพวกอินเดียนแดง เกินสองร้อยปี ที่คนจากยุโรปย้ายมาอเมริกาสร้างประเทศ ถือได้ว่าอเมริกาเจริญมากที่สุดในโลก ความเจริญของคน ถ้าพูดแง่ของกฎหมาย กฎหมายย่อมต้องมีความศักดิ์สิทธิ์ คนทำผิดจะอยู่ในตำแหน่งไหน เมื่อทำผิดก็สามารถถูกฟ้องร้อง และถ้าพิจารณาว่าผิดจริงก็ถูกลงโทษ ทางความคิด การศึกษาในอเมริกา ถึงจุดให้คนเรียนรู้ เข้าถึงการวิจัย เรียนรู้ถึงการยอมรับความถูกต้อง

ถึงประเทศเจริญ คนดั้งเดิมหรือพื้นเพก็ยังยากจน และด้อยการศึกษา บางครั้งการช่วยเหลือคนจน โดยการหยิบยื่นเงินทองและความสะดวกให้ ความถูกต้องระยะยาวไม่ถูกต้อง คนจะไม่ช่วยตัวเอง และแบมือตลอด รัฐบาลจึงคิดว่า ถ้าให้เปิดบ่อน เพื่อช่วยตัวเองและรัฐบาลก็ได้ภาษีด้วย แทนที่จะนำภาษีให้พวกเขาและการเปิดบ่อน รู้ว่าบ่อนจะอยู่ไกลใกล้ คนจะเดินทางไปหานำเงินสด ไปลงทุน คำว่า Reservation จะมีบ่อนด้วย

อดคิดถึงเมืองไทยไม่ได้ คนจนเยอะ ยิ่งน้ำท่วมหลายเดือน ทำร้ายพื้นฐานทางการเงินของคน ปกติคนธรรมดา ไม่มีอาชีพหลัก ที่เกษียณแล้วมีเงินบำเหน็จ บำนาญ และปันผลประโยชน์จากการทำงานบริษัทให้มีกินมีใช้ เงินที่ได้ หลังจากเกษียณเดือนละ 600 บาทต่อเดือน วันละ 20 บาท ชีวิตคนที่พึ่ง 600 บาทต่อเดือนคนไทยมีเยอะชีวิตจริงของคนโดยเฉพาะช่วงสุดท้าย อาหารที่อยู่อาศัย ยารักษาโรค 600 บาทเรียกว่าไร้ค่า คนมีหน้าที่คิดและสร้างงานสร้างพื้นฐานรายได้ คือคนที่ได้รับ 600 บาทต่อเดือน เลือกตัวแทนของตัวเอง ไปนั่งในสภา เจตนาให้ตัวแทนใช้ปัญญา ทำในสิ่งที่สัญญา และนอกเหนือจากข้อตกลง หลายเรื่องที่จะยกฐานะของราษฎรให้มีชีวิตดีขึ้น แต่จนถึงปัจจุบัน ปัญหาชาวบ้านมี ก็แห่กันไปหน้าสภา ขอให้ช่วยปัญหา จริงแล้วถ้าจะร้องเรียน กับตัวแทนที่เราเลือกไปให้เป็นปากเสียง แต่ทุกครั้งประชุม จะพูดเรื่องของพรรค และเชื่อมโยงมาถึงเรื่องส่วนตัว การประชุมสภาครั้งสุดท้ายที่สมาชิกสภาผู้แทนบางคนเมา ออกข่าวหนังสือพิมพ์เป็นการกระทบความศรัทธา และไว้วางใจต่อการทำงานของรัฐบาล คนอ่านโวย พวกเราไม่ไว้ใจมานานแล้ว เคยคิดว่าบางครั้งเราได้พรรคบริหาร น่าจะมีสิ่งดีงาม ความยุติธรรม และผลประโยชน์ของชาติเกิดขึ้น แต่แล้ว ความหวังพัง หลายคนพูดจะหาคนดีในสังคมของเราในตำแหน่งตัวแทนของประชาชน "ยากแท้"

ความไม่เจริญของประเทศชาติ ซ้ำชาติยังถูกทำร้าย ต่างก็โทษกัน หลายคนบอกว่า ประชาชนเป็นคนผิด เลือกคนซ้ำๆ เข้าบริหาร ทั้งๆ ที่ไม่เคยสร้างความเจริญให้ท้องที่ ประเทศชาติจึงไม่มีคนใหม่คนดี สมัครรับเลือกตั้ง เมื่อเราเลือกคนซ้ำหน้า ปัจจุบัน แตกหน่อ ออกลูกหลานขยายพันธุ์ คนในครอบครัวสมัครและได้รับเลือกเป็นรูปธรรม เราเลือกคนไม่ทำงาน ไม่เคยเห็นความสำคัญของท้องถิ่นตัวเอง เมื่อเกษียณก็เอาลูกหลานมาสมัครและได้ตำแหน่ง จิตสำนึกที่จะพัฒนาก็คงจะเหมือนบรรพบุรุษ ครับอดคิดไม่ได้ตัวใครตัวมัน

นักการศึกษาพบว่า ปัญหาที่พูดแก้ได้โดยให้การศึกษา และหลักสูตรปัจจุบันต้องแก้ให้คนได้คิด แต่มากคนบอกว่าการศึกษาสำหรับคนไทยเป็นการแก้ปลายเหตุ เพราะปัญหาของคนเติบโตมีความคิดที่ให้คุณค่าและประโยชน์แท้จริงยังลับๆ ล่อๆ เราต้องแก้แต่เด็กยังเล็ก พูดจริงๆ กับเด็ก ความคิดเพื่อหลอกและนึกว่าตลก ควรเลิกเหมือนกับชีวิตคนทุ่มเทงานแต่ให้งานมีความสนุกด้วยได้ หรือถ้าเล่นสนุกจะเพิ่มความรู้ความคิดเห็นเป็นความจริงก็ทำได้

ครับการศึกษาจำเป็นเสมอ ทั้งๆ ที่หลายสัปดาห์มาแล้ว ผมคุยกับครูโยธินที่วัด โดยปกติ ผมนิยมการเรียน และการใฝ่หาความรู้ ผมอดคุยโม้ไม่ได้ ตัวผมชอบเรียนหนังสือ ผมมีลูกสองคน ลูกสาวจบหมอ ลูกชายเรียนปริญญาเอก เป็นนักเรียนทุนมหาวิทยาลัย ลูกชายมีผลงาน ที่คนเขียนหนังสือขายเอาเรื่องวิทยานิพนธ์ เขาลงในหนังสือชื่อ Transnational Asia Identities in Pan-Pacific Cinemas เป็นหนังสือขายในท้องตลาด และใช้ในมหาวิทยาลัย

ผมบอกว่า การเรียนขั้นมหาวิทยาลัยโดยเฉพาะเมืองไทย ไม่คุ้มค่า เหตุผลคนเรียนจบมหาวิทยาลัยมาก และโดยเฉพาะมหาวิทยาลัยเอกชน คิดค่าเล่าเรียนแพงมาก ห้องสมุดหลายมหาวิทยาลัยหนังสือไม่ทันสมัย การกีฬาไม่ดี เมื่อจบค่าจ้างได้ประมาณหมื่นบาท แล้วลงทุนเป็นล้าน คุ้มไหม ผมบอกว่าน่าจะสนใจในวิชาทำมาหากิน (วิชาชีพ) น่าจะเหมาะกว่า ช่วงหลังๆ คนไทยหันมาศึกษานิเทศน์ศาสตร์กันเยอะ คงเหมือนอเมริกา ช่วงหลายปีมา คนเรียนกฎหมายกันเยอะ ข่าวทางทีวี 3/8/2012 อย่างน้อยคนจบกฎหมาย 45 เปอร์เซ็นต์ไม่มีงานทำ

ตรงหน้าของโรงแรม เพียงเดินข้าม ที่จอดรถมีร้านอาหารไทยชื่อเอวัน มีสาขาที่อื่นด้วย ผมไม่เคยเข้าไปอุดหนุน แต่เมื่อมีสาขา ย่อมทำมาหากินรุ่งเรือง เมืองเบลลิ่งแฮม มีร้านอาหารไทยหลายร้าน บ้านผมอยู่ชื่อ แฟร์เฮฟเว่น เป็นย่านธุรกิจ เดินขึ้นเนิน 3 บล็อกมีร้านอาหารไทย ชื่อ Rice มีถึง 3 ร้านด้วยกัน ผมเคยไปทาน และไม่ไกลมีร้านไทยอีก 3 ร้าน ร้านบุศรา ผมฝากท้องไว้หลายครั้ง ชอบร้านสะอาดจัดแบบไทย โต๊ะห่าง คนบริการดี อาหารเฉลี่ย 9 เหรียญ มากับสลัดและข้าวกินอิ่ม หลายคนคงคิดเหมือนกันไม่เดือดร้อนกระเป๋ามากนัก

ร้านอาหารไทยหลายร้านสลัดที่มากับอาหาร จะราดด้วยซอสที่เรียกว่าเต้าเจี้ยวหวาน รสหวานและมัน เหมือนกับซอสของญี่ปุ่น Japanese Meso Dressing ราคาเกือบ 5 เหรียญ ผมทานแล้วชอบเลยหัดทำดู ไปซื้อเต้าเจี้ยวบดที่เรียกว่า Soy Bean Paste มีขายตามร้านทั่วไป โดยเฉพาะร้าน 99 ของจีน สูตรผมเอาน้ำมันใส่หม้อ หั่นหอมผัดใส่กระเทียม พอหอมกับกระเทียมสุก เติมกะทิ พอเดือดใส่เต้าเจี้ยวบด ชอบหมู กุ้งหรือเต้าหู้เชิญ เติมน้ำตาล น้ำมะนาว หลายคนบอกว่าน้ำส้มมะขามรสแม่นกว่า เชิญไม่ว่ากัน สูตรใครสูตรมัน แต่ควรให้ออกรสหวานนำ อ้ออย่าใส่เกลือและน้ำปลา เพราะเต้าเจี้ยวเค็ม

อีกร้านหนึ่งชื่อ Poor Siam คนไทยโดยเฉพาะประเภทคนอ่อนไหว เชื่อในเรื่องโชคราง และถ้าเป็นชื่ออ่านแล้วไพเราะมีใจความในทางดูแล้วดี แต่สำหรับผมเชื่อสำคัญไฉน ชื่อเพราะแต่ไม่ขยันและอดทน ถึงจะงอกงามก็ต้องอาศัยเวลา แต่มากรายไม่มีเวลารอความสำเร็จ

ร้าน Poor Siam ขับรถผ่านบ่อยเห็นคนเข้าออก เคยคิดว่าสักวันจะไปซื้อบริการ

วันนี้มีนัดไปทานอาหารร้านไทยเฮ้าส์ เมืองเม้าส์เวอร์นอล เจ้าของร้านชื่อเด่น ภรรยาชื่อเพ็ญ ผมรู้จักเด่นมานานปี เคยอยู่เบย์แอเรีย ปี 1999 แต่งงานกับเพ็ญ มีเงินจากทำงานหนัก เก็บเงินสามารถเปิดร้านได้ อ่านหนังสือพิมพ์ ร้านไทยเฮ้าส์ ขายไม่แพง รายได้ดี สนใจนั่งเครื่องบินไปลงที่ซีแอตเติ้ล ขับรถขึ้นเหนือประมาณ 60 ไมล์ พอเห็นร้านอยู่ในย่านธุรกิจ เมืองสงบ บริเวณเมืองรอบๆ สวยงาม

แม่นจับมือภรรยา เราจะเริ่มต้นชีวิตที่ดีที่นี่ ความรู้สึกเกิดว่าจะพบกับความสำเร็จ เมียมองหน้าสบตา ก็คิดเหมือนพี่แคนนี่