ความจริงหรือความคิด
ไพฑูรย์ สุขสิขารมย์
ความจริงหรือความคิด ตอน กรุงเทพฯ 13

กู๊ดมอนิ่งพูดกับตัวเช้ามืดของกรุงเทพฯ ต่างกับเช้าที่อยุธยา และซานฟรานซิสโก เปิดหน้าต่างรับความสดชื่นจากธรรมชาติ แปลกกรุงเทพฯ ลมสดชื่น และเย็นชื่นใจหายาก คนมีความคุ้นเคยกับกรุงเทพฯบอกว่า กรุงเทพฯ เนื้อที่ทางด้านธุรกิจแคบ ตึงสูงเยอะ คนมากรถขวักไขว่ ตลอดคืน ตลอดวัน จะลดเบาตาบ้างแล้วแต่ช่วง ยามดึกเที่ยงคืน คนแออัดในห้องแคบ ถ้ายืนเฉย พิงเค้าน์เตอร์บาร์ ในแก้วถือเหล้า สงบใจ ฟังเสียง โอ้ยต่างแย่งกันคุยกันพูด แต่พฤติกรรมต่างสนุกสนาน หน้าบาน เสียงหัวเราะเบาๆ ออกจากลำคอ แต่ตามองคู่เชื่อมเชียว ความรู้สึกที่มองถ้าถ่ายทอดเป็นกิจกรรมที่ต้องการป่านฉะนี้คงพล่องจากร้านแออัดไปนานแล้ว

กรุงเทพฯ เสียงนกยามเช้าน้อย ต่างจากอยุธยา เช้ามืดนกมากประเภทยังส่งเสียง นกต่างชักชวนคุย ตอนพักผ่อน ครอบครัว และแหล่งอาหาร สัตว์ทุกประเภท ย่อมพบปะ คุย สังสรรค์ แต่ความลึกทางความคิดของคนทิ้งห่างเป็นกิโล สัตว์มีเพียงสัญชาตญาณ การมีพฤติกรรมซ้ำซาก พูดภาษาคน กินนอน หาอาหาร เสมกาม คือพฤติกรรมของสัตว์

ต่างจังหวัด เด็กๆ เคยมีพฤติกรรมชอบล่าสัตว์ โดยหนังสติ๊ก ดักแร้ว แต่เดี๋ยวนี้หมดสมัยแล้ว สัตว์ถูกล่าทำลาย ก็พวกผู้ใหญ่นับถือพุทธศาสนา สัตว์ถูกล่าเป็นอาหารจานมีชื่อ ย่อมราคาแพง

เมื่อตื่นนอน ธรรมชาติรอบตัวไม่อำนวย ถ้าถาม หลับสบาย ตื่นสดชื่น พร้อมทำงาน คำตอบสดชื่นกะผีนะซี ไม่กล้าเดาคงวุ่นวายหลับๆ ตื่นๆ ลืมตาย่อมปะกับมากปัญหา

คุณเคยมีความรู้สึกเหมือนกับผมไหม ทุกคืนต้องตื่นเข้าห้องน้ำ 2-3 ครั้ง ที่กำลังจะถามคืออย่างนี้ ถ้าปวดท้องฉี่ ขี้เกียจลุก กลั้นฉี่นานๆ จะปวดรอบๆ ท้องแต่แปลกฉี่ ไม่กะปริบกะปรอยออกมารดกางเกงนอน เหตุผลเพราะใจอดกลั้น แต่ถ้ารู้ตัวยังนอนเฉย แต่ใจคิดจะไป ปลดทุกข์ในห้องน้ำ บางทีจะกะปริบกะปรอยออกมานิดหน่อย ยิ่งเข้าส้วมบ่อยครั้งรูดซิปยังปริบออกมาเยอะ ลงความเห็นว่าเพราะใจสมยอมจะไปห้องน้ำ ระบบทุกส่วนเลยลื่นไหล

ผมเลี้ยงหลานชายสามคน เข้าห้องน้ำบ่อยครั้งจะยืนส่าย เลอะเทอะ แต่คนรุ่นผมสงบเจียมตัว ไม่อยากให้เลอะเทอะ ไม่อยากถูกแม่บ้านบ่น หรืออีกนัยต้องเช็ดถู มากคนพอวัยชราสวมไดเป้อร์กันรดที่นอน ไม่น่าเชื่อแต่ก็มี

ลงชั้นล่าง เด็กดูแลบ้าน (จากพม่า) สองคนเหตุผลที่ต้องมีสองคน จะได้เป็นเพื่อนคุยกันจะอยู่นาน จ้างคนเดียวพอเทรนเก่งก็เปิดแล้ว ไปหางานราคาแพงขึ้น ครับคนมีสตางค์ เด็กรับใช้ คนขับรถ คนทำสวน คนเลี้ยงหมา เลี้ยงเด็ก คนคอยนั่งประจบ จีบปากพูด เสนอทำให้เจ้านายชื่นใจ ไม่รู้ว่ามีจริงไม่ใช่ละครหรือเปล่า ยังต้องมีอีกไม่นานคนมากคนคงทำอะไรไม่เป็น แม้นเช็ดตูดตัวเอง ยิ่งเดี๋ยวนี้นายหญิงต้องมีนัดบ่าย ดื่มน้ำชา ไปดูหุ้น คนดูแลบ้าน ทำอาหารมากบ้านเด็กกลายเป็นกระโถนรับอารมณ์ ครับจะอะไรก็ตามเด็กรับใช้ที่ขยัน มานะ เก็บเงินส่งกลับบ้าน ให้พ่อแม่ ลูก คนกตัญญูอยู่ไหนเจริญ ผมอดคิดคนไทย 70 ล้านมีว่างงาน โดยเฉพาะงานระดับล่าง เรายังอิมพอร์ตคนต่างชาติ อีกไม่นานย่อมเสียเปรียบทางเศรษฐกิจ คนพื้นเพยังยากจน เด็กถาม คุณตา กาแฟนะค๊ะจะเอาแบบสดหรือแห้ง แห้งคือกาแฟผงตักในขวด ใส่ถ้วยเติมน้ำร้อนก็ใช้ได้ อย่างเนสกาแฟ ตาขอช็อกโกแลตแทน ช็อกโกแลต หรือโกโก้ แม้นแต่โอวัลติน ประเภทเดียวกัน เป็นต้นไม้ยืนต้นสูง 20-25 หรือเกิน แม้ต่ำต้อยบ้างคงไม่สนใจ สิ่งที่สนใจ ให้ดอกให้ผลดกทุกปีก็ยิ้มแล้ว ต้นโกโก้อยู่เมืองอากาศร้อน เนื้อจะอยู่ภายในเม็ด เหมือนกาแฟ คั่วรสชาติขม เอามาตากแห้ง บดผสมน้ำตาล นม วงการทางพัฒนาสติปัญญา พูดเน้นมีคุณประโยชน์สารพัด โปรตีน ไขมัน เกลือแร่ และสำคัญมีพลังงานล้น นักกีฬา ทำงานหนัก จะกายหรือสมอง ถ้ามีติดตัว หิวเปิดกระดาษที่ออกมาในรูปของช็อกโกแลตแคนดี้ แม้แต่บาร์ที่มากพลัง ใส่ปากเคี้ยวหรืออม ครับเขาบอกต่อเพิ่มความสุข มากคนแนะ ช็อคโกแลตประเภท “ดำล้วน” คุณสมบัติและคุณภาพต่อสุขภาพเกือบไม่ตกหล่น

ชีวิตจะมีช็อกโกแลตแบบดำ ติดตัว หลายคนบอกว่าทานแล้วอ้วน เพราะหวานมัน ครับอะไรต่อมิอะไรถ้ากินประเภทน้ำตาล และแป้งโอกาสน้ำหนักเพิ่มทุกวัน แต่วงการบอกว่ารู้จักกินให้เป็น หมายถึงกินเพื่อสุขภาพ กินแล้วรู้จักออกกำลัง อย่ากินแล้วนอน อดคิดเพ้อเจ้อ ระหว่างกินเป็นช่วงพักผ่อน จะนั่ง จะอ่านหนังสือ เดินทอดสายตา ผลประโยชน์น่าจะทำงานครบองค์มากกว่ากินแล้ววิ่งหรือออกกำลัง หรือนั่งกลุ่มใจ ที่ว่าหมายถึงพอกลืนจะเข้ากระเพาะส่งให้ตับย่อย ส่งทั่วร่างกาย ความรู้สึกมากน้อยเกิดพลังของส่วนผสมช็อกโกแลตเริ่มทำหน้าที่ ผมนิยมใส่กระเป๋าเสื้อ กับคำติจากแม่บ้าน เธอไม่เคยปล่อยให้ปากว่าง พอแบมือเห็นกระดาษ “ซีแคนดี้” ยิ้ม มีเหลือบ้างไหมอร่อยนะ ยิ้มตอบไม่มีคำหลุดออกมา

กลิ่นช็อกโกแลตวางตรงหน้า ควันออกจากปากแก้ว ควันเตือน เวลาดื่มอย่าตะกละ ค่อยๆ ซิบ ดื่มร้อนๆ จะทำให้ตื่นกายใจ จริงเท็จ ไปต่อว่าคนวิจัยเอาเอง หยิบครัวซองถึงรสจะไม่เต็มแบบตามร้านดีๆ ในอเมริกา แต่ก็ใช้เนยแท้ แป้งอย่างดีเหนียวไม่ถึงหนืด ความรู้สึกอร่อย แปลกความรู้สึกไม่เคยหลอกชีวิต เวลาทุกข์ใจจะหดหู่ เศร้า พลังลดฮวบ แต่พอตื่นเต้น ใจพอง กระฉับกระเฉง ถ้ากำลังทำงานเกือบเสร็จ หลงเพ้องานน้อยจัง กำลังสนุกความคิดลื่นไหล

ลุกเดินจากโต๊ะ ทุกอย่างหลังจากกินต้องเก็บ ต้องล้าง แต่เมืองไทย เพาะนิสัยสบาย มีคนคุ๊ก ระหว่างกินเดินมาถาม เติมอะไรไหม พอกินเสร็จของดีๆ เหลือ หลานเจ้าของบ้าน บอกเด็กเอาไปทานกัน คนเราคลุกคลีกับการทานร่วมกัน ทานก่อนหลังโดยมีช้อนกลาง ไม่ต้องกลัวโรค เด็กเก็บกวาด ผมเผลอคิด สบายอย่างนี้ทำไมไม่คิดมาอยู่เมืองไทย ทั้งๆ ที่มีบ้าน ประหยัดหาคนมาดูแลได้ แต่ความรู้สึก จริงสบายบางอย่างแต่สิ่งไม่สบายมีหลายสิ่งมากกว่า สู้ทานน้อย ช่วยตัวเอง ทุกอาทิตย์ยังมีเวลาไปวัด ไหว้พระ ทำบุญ ฟังเทศน์ ทั้งๆ ที่ช่วงเกษียณ ทำบุญด้วยดอลลาร์ลดลงมาก ไม่รู้ว่าถูกมองแล้วถูกคิดว่าน่ารังเกียจไหม คนอะไรบุญที่เห็นทำหยอดเงินน้อยจัง แล้วความขลังของบุญจะแสดงอิทธิฤทธิ์ครบหรือ

วันนี้ตั้งใจตะลุยกรุงเทพฯ ด้วยสองขา และรถเมย์เดินออกจากบ้านเสียงแม่บ้าน รองเท้าสวมคู่เดินจะได้สบายเท้า เดินระวังคนและรถ การข้ามถนนในกรุงเทพฯ ลำบาก ถ้าพูดว่าความปลอดภัยน้อย น่าจะเป็นคำนิยามที่ถูกต้อง เพราะความรู้สึกของคนมีรถ น่าจะคิดถนนเป็นสมบัติของรถ คนมีรถต้องจ่ายภาษีเยอะภาษีน้ำมัน ภาษีรถนำเข้า ภาษีดูแลรักษา ความคิดเป็นอัตตา หรือจะพูดว่า “อีโก้” คงจะคล้ายกันคนมีรถในสายตาคนมีรถด้วยกันรู้ ชื่อและแซ่ของรถหมายถึงราคา เมื่อขับรถราคาแพง ความเป็นอหังการย่อมเกิด คนขับจอดรีบลงเปิด ผายมือเชิญครับนาย คนเดินถนนก็คิดเช่นกัน ข้าก็จ่ายภาษีเหมือนพวกแก เพียงแตกต่างไม่มีสตางค์ซื้อรถ อดคิดลึก กว้าง ยาว คนมีรถเอาเปรียบชีวิตคนไม่มีมากกว่า เงินภาษีไปบำรุงถนน เวลาที่เสียไปแต่ละวัน รถส่วนตัวเป็นเหตุผล แต่คนเดินถนนก็คิดว่าเฮ้ยเพ้อฝัน เวลาข้ามสิ่งที่คิดต้องปลอดภัย เหล็กชนเนื้อ เจ็บปวด เสียเวลา ค่าตอบแทนไม่คุ้ม

เดินออกจากประตู เห็นคนกลางคนผู้หญิง หลายบ้านล้างรถ ครับทุกคนมีอาชีพบริสุทธิ์ขยัน มานะ แต่รายได้เป็นเพียงค่าบริการ ชีวิตแต่ละเดือน นี่ดีนะยังมีบ้าน มีอาหาร อยู่บ้านนายจ้าง ความรู้สึกของผม พวกเขาถูกจับโยนเป็นพวกรายได้น้อย พูดภาษาฟังง่ายๆ คนจน รัฐยังต้องรับเป็นภาระดูแลเรื่องสุขภาพ (หมอ)

เดินละสายตา ในซอยมีร้านอาหารเป็นเพิงอยู่ร้านหนึ่ง หลังคาใช้สังกะสี ตั้งโต๊ะตั้งเตา คุ๊กอาหารริมทาง ร้านนี้ไม่เคยมีฝา มีประตู เลิกร้านสภาพก็มองเห็นด้วยตาเรียกว่า “ดิบ” ผมชอบเขาตั้งเตา ย่างไก่ ย่างเนื้อ เอาถ่านใส่กะละมังใหญ่หน่อย เอาตะแกงเหล็กวาง ว่างสิ่งที่ย่าง คนจากรัฐบาลที่เรียก เฮลท์ดีพาร์ทเม้นท์เห็นส่ายหน้า คำพูดจากปาก ผมจะเริ่มตำหนิตรงไหนก่อน จะเป็นไก่ย่างหรือปลาเผา ซื้อสดๆ ใส่ถุง มาทุบหัววางเขียงบนทางเท้า ม่ท่อน้ำไหลผ่าน ล้างและเท ครับร้านนี้อยู่ได้ มีคนมาซื้อบริการ มีฝรั่งเด็กๆ เป็นนักศึกษาแลกเปลี่ยน แม้แต่จุฬาฯ แต่ตัวนักศึกษาติดเข็มพระเกี้ยว นั่งทานอร่อย ข้าวผัด ก๋วยเตี๋ยว ข้าวราดแกง ทำสด ไม่ค้างคืน ราคา 20 บาท หรือ 75 เซ็นต์ คำพูดอาหารสด ดูคนทำอาหารหยิบใส่กระทะ กระดกกระทะ หยิบขวดน้ำปลา ขวดน้ำพริก ซีอิ๋ว ขยอก ยอมรับตื่นเต้น ไม่เคยมีในออสเตรเลีย ในสวิสเซอร์แลนด์ พูดเปล่งเสียง “วอนเดอร์ฟูล” จ่ายเงินวางทิป 5 บาท หยิบเป้หนังสือเดินยิ้ม พ่อแม่ต่างประเทศก็ยิ้ม ลูกใช้เงินน้อย ความรู้ที่ได้เรียกประสบการณ์ริมถนน สัมผัสกลายเป็นนิสัย ไม่รังเกียจคนยากจน ความรู้สึกดีๆ ทับถมกลับไปบ้านมีงานดีๆ ทำ มีเงิน ความคิดอยากช่วยเหลือคนจน คือคนด้อยโอกาส หรือคนกำลังพัฒนาจะอะไรก็ตาม รับรู้ความแตกต่างของคน จะแตกต่างมากมายอย่างไร จุดหมายปลายทางคืออยากปรับตัวเอง เขยิบฐานะ ครับมากคนรอการช่วยเหลือ เมตตา