ธรรมะสมสมัย

หลวงพ่อไสว ชมไกร



ศรัทธา ปัญญาอ่อน

ท่านพุทธศาสนิกชน ผู้สนใจในธรรมทั้งหลาย ฟังแล้วดูเหมือนจะค่อนแคะ แต่ก็มีแนวบรรยายที่ประกอบธรรมที่พระพุทธเจ้ามีกล่าวไว้ในที่ต่างๆ ที่ทรงตรัสถึงศรัทธา ก็จะมีกล่าวเรื่องปัญญาไว้ทุกแห่งเช่นกัน จริงๆ แล้วพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งปัญญา ความนี้โลกในสากลจักรวาลนี้ต่างยอมรับโดยดุษฏี เพราะเนื่องจากว่า พระพุทธศาสนาศาสนาแห่งความจริง เป็นธรรมชาติ เป็นวิทยาศาสตร์ เป็นหลักสากลที่จัดเข้ากับทุกยุคทุกสมัยอย่างสมดุลสมสมัย


เหตุแห่งศรัทธา

พระพุทธศาสนาถือว่าเป็นศาสนาแห่งความศรัทธาก็ได้ พระพุทธองค์ทรงตรัสในหลักเหตุและผลอย่างลึกซึ้งทุกแง่มุม ศรัทธามีความสำคัญต่อความเชื่อทางจิตวิญญาณ ก่อให้เกิดกระบวนการการศึกษาขึ้นเพื่อหาความจริงได้อย่างมากมาย การเรียนรู้ทุกอย่างรวมไว้ในนิยามว่า "ไตรสิกขา" หรือวิธีการเรียนรู้ คือเรื่องการปริยัติ การปฏิบัติ และปฏิเวช ผลที่ได้รับตอบแทน ทุกอย่างเริ่มมาจากศรัทธา เช่น เชื่อในสิ่งที่ทำ ทำในสิ่งที่เชื่อ ดูแล้วเหมือนว่าศรัทธาจะนำปัญญา เพราะถ้าไม่มีศรัทธา ศีล สมาธิ ปัญญา ก็คงไม่เบ่งบานเท่าที่ควร ดังนั้น ศรัทธาจึงเป็นเสมือนหนึ่งจุดเริ่มต้นหรือต้นทางของการพัฒนาปัญญาหรือการสร้างองค์ความรู้ตามสิ่งที่ตนปรารถนา


ต้นกล้าแห่งปัญญา

ปัญญา ความรู้แจ้งโลก ทั้งที่จะเป็นโลกภายในใจ หรือ โลกภายนอกใจก็ตาม ปัญญาเป็นความรู้ที่เกิดมาจากประสบการณ์การเรียนรู้หรือกระบวนการเรียนรู้ การสังเกต การทดลองในเรื่องที่เราต้องการรู้นั้น ในพระพุทธศาสนาเรานิยมยกพุทธภาษิตว่า สุสฺสูสํ ลภเต ปญฺญํ อปฺปมตฺโต วิจกฺขโณ.

“ผู้ไม่ประมาท พินิจพิจารณา ตั้งใจฟัง ย่อมได้ปัญญา” (สํ.ส. 15/316, ขุ.สุ. 25/361)

ข้อดีของการฟังนั้นมีอยู่ 5 ประการ ดังนี้

1) ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง

2) สิ่งไหนเคยฟังมาแล้ว เมื่อได้ฟังอีกย่อมเข้าใจชัดเจนขึ้น

3) บรรเทาความสงสัยลงได้

4) มีความเห็นถูกต้องมากขึ้น

5) มีจิตใจผ่องใส

ข้อดีทั้ง 5 ประการนี้จะเกิดขึ้นแก่ผู้ที่ตั้งใจฟังและพินิจพิจารณาตามอย่างแน่นอน การฟังในที่นี้หมายเอาการฟังธรรม คือสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อการดำเนินชีวิต ผู้ที่ตั้งใจฟังด้วยดี แล้วพินิจพิจารณาตามในเหตุและผล ย่อมจะสามารถสร้างปัญญาให้เกิดขึ้นได้ มิใช่สักว่าฟังอะไรๆ ในสิ่งที่ไม่ประเทืองปัญญา ดังนั้นต้องฉลาดเลือกที่จะฟัง

ปัญญานี้มี 2 ประการคือ โลกิยปัญญา คือ ปัญญาแบบชาวโลกเป็นปัญญาเพื่อการเลี้ยงชีวิตหรือแก้ไขปัญหาของชีวิตได้ โลกุตตรปัญญา เป็นปัญญาเพื่อรู้และเข้าใจโลก สามารถที่จะทำความเข้าใจเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของโลกและชีวิตนี้ได้ ปัญญาประเภทนี้เกิดจากการฝึกหัดปฏิบัติทางจิต คือสมาธิ เป็นปัญญาที่ไม่ต้องมีค่าใช้จ่ายหรือลงทุนอะไรมากมาย เพราะเป็นเรื่องศีล สมาธิ ปัญญา ที่มีในตัวเรา - ใจเรา เป็นฐานรองรับความรู้แจ้ง ปัญญาจึงมีหน้าที่ทำให้ “โลกสว่างไสว ดั่งพระพุทธพจน์ที่ว่า ปัญญา โลกัสมิง ปัชโชโต แปลว่า ปัญญาเป็นแสงสว่างของโลก”


ศรัทธา ปัญญาอ่อน

ปัญหาว่า “มีศรัทธามาก มีปัญญาน้อย อาจนำไปสู่ความงมงาย ไม่ยอมแสวงหาความจริง ซึ่งจะทำให้จมอยู่กับความคิดเดิมๆ ความเชื่อเดิมๆ เหมือนดิรัจฉานที่หลงอยู่ภพ ในทัศนะของพุทธศาสนา เห็นว่าศรัทธาและปัญญา ต้องเสมอกัน เป็นเหตุปัจจัยแก่กันและกัน ขาดอย่างใดอย่างหนึ่งไม่ได้ เมื่อมีศรัทธาแล้วจะต้องมีปัญญาเป็นตัวคอยกำกับ เพื่อไม่ให้ศรัทธาเกินเลยไปสู่ความงมงายที่ไม่ควรจะเป็น ดังนั้นแล้ว การมีศรัทธาต่อสิ่งใด บุคคลใด อย่าให้ปัญญาอ่อนกว่าศรัทธา เดี๋ยวจะเสียหลักทรงตัวทางพระพุทธศาสนา ต้องจรรโลงค้ำชูใจใฝ่รู้ให้สมภูมิ เพราะพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งปัญญาของผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน ตลอดไป


อนุโมทนาบุญ ขอขอบคุณทุกศรัทธาที่ท่านกรุณาส่งเช็คมาทำบุญกับทางวัด หากท่านประสงค์ต้องการรับใบอนุโมทนาบัตร แจ้งไว้ด้วยเพราะบางทีทางวัดสะดวกหาแสตมป์ไว้ ถ้ามิได้แจ้งไว้นานไปก็ลำบากค้นสำเนาเช็ค ศรัทธท่านผู้บริจาคบำรุงวัดพระธาตุทุ่งเศรษฐี แคลิฟอร์เนีย เขียนเช็คส่งไปได้ที่ 6763 E AVENUE H., LANCASTER, CA 93535-7849 Donation check payable to "Buddhist Meditation Society" วันจันทร์ที่ 3 ตุลาคม 2565 ได้ฤกษ์ผานาทีอันเป็นที่สุดแล้ว ทางวัดพระธาตุทุ่งเศรษฐี จะจัดบุญพิธีกวนข้าวทิพย์ ท่านใดพอจะไปร่วมบุญได้ขอชสนเชิญเจริญพรมายังทุกท่านมา ณ โอกาสนี้ รูปขอจำเริญพร