สุขภาพและการบำบัด
สดศรี สุริยะฉาย
สดชื่น

หน้าร้อนนี้ หลายคนอยากจะเปลี่ยนชื่อเป็นสดชื่นเสียเลย เวลาคนอื่นเรียกจะได้เย็นเข้าไปถึงทรวง เวลานอนก็อยากจะให้สดชื่น เวลากินก็อยากจะให้สดชื่น เวลาอาบน้ำก็อยากจะให้สดชื่น มีอะไรที่จะช่วยให้สดชื่นได้บ้างไหมเนี่ย

พูดถึงเวลานอนจะให้สดชื่น ก็ต้องอาบน้ำให้เย็นสบาย ไม่มีสบู่อะไรที่ฟอกตัวแล้วเย็นสบายเท่าสบู่เหลวทำจากสมุนไพรชื่อโรสแมรี่ (Rosemary) สมุนไพรตัวนี้มีประโยชน์ทั้งใบและดอก เขาใช้น้ำมันที่กลั่นออกมาได้ผสมกับสบู่เหลว ความที่มีกำมะถันอยู่ในน้ำมันเลยทำให้เย็นสบาย และคุณสมบัติที่ทำให้เย็นสบายอีกอย่างก็ได้แก่ แอสตรินเจน แต่คุณสมบัติเด่นที่เรามองหาและจะหาได้จากโรสแมรี่ เห็นจะเป็นการกระตุ้น การกระตุ้นนี้มีทั้งทำให้โลหิตหมุนเวียนดีขึ้น เลยหลับสบายขึ้นและการกระตุ้นกล้ามเนื้อทำให้คึกคัก เขาเรียกว่าทำให้มีอารมณ์สุนทรีย์ อันที่จริงใช้สบู่แล้วมีอารมณ์สุนทรีย์นี่หายาก เพราะเหลือเชื่อ แต่ก็เป็นไปได้จากการใช้สบู่ทำจากโรสแมรี่ เพราะเป็นการกระตุ้นการหมุนเวียนของโลหิตนี่เอง

พูดถึงสบู่ เราควรทำความรู้จักสารเคมีที่ประกอบเป็นสบู่สักเล็กน้อย สบู่โดยมากมาจากการผลิตสองรูปแบบ คือสบู่ก้อนมีสารเคมีเรียกว่า โซเดี่ยมไฮดรอกไซด์ สารเคมีตัวนี้ถ้าเข้มข้นมากก็สามารถสลายผมให้หายไปในอ่างได้เลย สารเคมีตัวเดียวกันนี้ใช้สลายความหยิกของผมนิโกรให้เหยียดตรงได้ ซึ่งแรงพอสมควร เขาวัดเป็นหน่วยความเป็นด่างได้ประมาณ 11-14 เวลาเป็นสบู่ความเป็นด่างอ่อนลงเหลือประมาณ 8.5 แค่นี้ก็พอเพียงที่จะทำให้ผิวแห้งเมื่อใช้สบู่ เราจึงต้องตามด้วยโลชั่นหลังอาบน้ำ คือครีมชโลมผิวทุกครั้งหลังจากใช้สบู่ นอกจากนี้การทำให้สบู่เป็นก้อนต้องผสมกับกากหลังจากการกลั่นน้ำมันเบนซิน เรียกว่าเพทโตรลาตั้ม เจ้าสารตัวนี้จะเกาะติดอยู่กับผิว และแย่งความชุ่มชื้นไปจากผิว ถ้าคนไหนยังใช้สบู่ก้อนฟอกหน้าอยู่จะสังเกตได้ว่าหน้าตึงหลังจากซับหน้าแห้งแล้ว และแตกเป็นขุยขาว สิ่งนี้ไม่ใช่ลางดีสำหรับผิว เพราะส่อว่าผิวจะย่นก่อนถึงเวลาอันควร ยกเว้นจะปรับสภาพผิวด้วยครีมที่ดีหลังจากนั้น เพื่อตึงภาวะผิวให้เป็นปกติ หรือเลือกสบู่ก้อนที่ผสมน้ำมันเข้าไว้ด้วย เช่นแคเรสส์ จะรู้สึกว่าผิวไม่คันหลังจากใช้สบู่นี้ เพราะผิวไม่แห้งแตกระแหงซึ่งทำให้คัน

สบู่เหลวประกอบด้วยสารเคมีชื่อว่า โปตัสเซี่ยมไฮดรอกไซด์ เป็นสารเคมีที่อ่อนกว่าชนิดที่กล่าวแล้วข้างต้น จึงไม่ทำให้เกิดอาการคันหลังจากใช้สบู่เหลวฟอกตัว และการใช้สบู่เหลวได้รับการเจือจางด้วยการปั้มใส่ฟองน้ำชนิดผ้าที่เปียกชุ่มดีแล้ว การถูตัวจึงเป็นเพียงฟองสบู่ ไม่ใช่ก้อนสบู่ที่เป็นสารเคมีเข้มข้นกว่า แค่นี้ก็เห็นความแตกต่างแล้วว่าควรเลือกใช้สบู่เหลวฟอกตัวดีกว่าสบู่ก้อน

สำหรับสบู่ฟอกหน้า ผิวกระทบกับแสงแดดและควันพิษมากกว่าผิวในร่มผ้า ไม่ควรใช้สบู่แรงเกินไป ควรใช้ในรูปเจลซึ่งเจือจางสารเคมีเหมาะกับการปรับสภาพผิวหน้ามากที่สุด และล้างออกได้ง่ายกว่าการใช้สบู่

พูดถึงสบู่เหลวกับสบู่ก้อน เราคงพอจะเลือกได้ถูกว่าจะใช้ชนิดไหนดี แต่ก็ยังมีคำถามต่อไปอีกว่า สบู่ชนิดไหนจึงเหมาะจะใช้กับผิวหน้า ชนิดไหนจึงจะใช้ฟอกตัว หรือบางคนใช้ก้อนเดียวฟอกทั้งหน้าทั้งตัว บางคนที่มีความเชื่อถือโชคลางสิ่งศักดิ์สิทธิ์จะไม่ยอมเด็ดขาด ต้องแยกสบู่สำหรับใบหน้าต่างหาก สำหรับล้างก้นต่างหาก แต่โดยทั่วไปเขาให้คำจำกัดความสบู่เพียงแค่คุณสมบัติที่จะมีปฏิกิริยาต่อผิวเท่านั้นมากกว่า ไม่ใช่ฟอกแล้วแดงเป็นผื่นคันแล้วจะว่าใช้สบู่ก้อนเดียวกันฟอกหน้าฟอกตัวทำให้เสียราศี

สบู่มีกว่า 15 ชนิด เริ่มต้นจากสารที่เรียกว่าด่าง (Alkaline) ผสมกับสิ่งอื่น มีสบู่หลายชนิดเราไม่เคยได้ยิน เช่น สบู่คลาสติล ทำมาจากน้ำมันมะกอกผสมกับด่าง ไม่ค่อยเป็นฟองแต่ดีที่สุดสำหรับผิวเพราะน้ำมันมะกอกบริสุทธิ์

สบู่ใสเป็นก้อนเรียกว่า Transparent Soap เพราะทำจากกลีเซอรีน ซึ่งมีลักษณะคล้ายน้ำผึ้ง ผสมกับแอลกอฮอล์ และน้ำตาล เลยทำให้ใส โดยมากใช้กับผิวสามัญทั่วไป มักได้รับเป็นของขวัญเพราะทำเป็นรูปก้อนสวยงามมีราคา

สบู่สำหรับคนผิวมันมีมากมายหลายอย่าง เช่น สบู่เขียว (Green Soap) ทำจากด่างผสมน้ำมันมะกอกกับกลีเซอรีน ผสมตัวยาสำหรับผิวมัน บางทีก็เติมทิงเจอร์ เรียกกว่า Tincture of Green Soap ผสมแอลกอฮอล์ 35 เปอร์เซ็นต์ และเติมน้ำหอมดับกลิ่นแอลกอฮอล์ ตัวทิงเจอร์ใช้กำจัดเชื้อโรค ตัวแอลกอฮอล์ทำให้แห้งมาก ห้ามใช้กับผิวธรรมดาเป็นประจำนานๆ เพราะจะทำให้ผิวแห้งมาก ผิวมันอาจใช้สบู่สำหรับน้ำกระด้างเรียกว่า Hard Water Soap ด่างทำให้ผิวแห้ง เขาเลยเติมน้ำมันมะพร้าวเข้าไปกับด่างสำหรับซักผ้าหรือบอแรกซ์ซึ่งมีปฏิกิริยาฆ่าเชื้อ และสารเคมีหลายตัวเช่น โซเดี่ยมซิลิเกต และฟอสเฟต ถ้าซื้อสบู่สำหรับคนผิวมันก็อ่านหาชื่อสารเคมีเหล่านี้

ถ้าหาสบู่สำหรับคนผิวมันที่เป็นสิวด้วยก็ต้องเติมยาฆ่าเชื้อโรคด้วย เช่น ครีโซล (Cresol) ฟีโนล (Phenol) หรือตัวที่มีปฏิกิริยาฆ่าเชื้ออย่างอ่อนเรียกว่า Antiseptics สบู่อีกอย่างหนึ่งสำหรับผิวเป็นสิวเรียกว่าสบู่คาร์บอลิค เขาใส่ฟีโนลในสบู่นี้มากถึง 10 เปอร์เซ็นต์ ปกติสารเคมีที่ใช้ลอกผิวมีฟีโนลแค่ 2 เปอร์เซ็นต์ก็ลอกแบบหนังงูแล้ว ฉะนั้นเมื่อใช้ในรูปสบู่นี้ถึง 10 เปอร์เซ็นต์จึงทำให้เปิดรูขุมขนซึ่งอุดตันก่อให้เกิดการรวมตัวของน้ำมันกับเหงื่อผสมกับสิ่งสกปรกจากละอองฝุ่นเป็นสิวเรื้อรัง

สบู่ที่ใช้กับการโกนหนวด ต้องผสมสิ่งที่ก่อให้เกิดฟองและยึดตัวอยู่กับผิวนานๆ เรียกว่า Gum และผสมน้ำมันหลายอย่างเพื่อให้ผิวไม่ระคายเคืองจากการขูดผิวชั้นนอกทิ้งไปกับการโกนขน น้ำมันที่ว่าก็หนีไม่พ้นน้ำมันมะพร้าว น้ำมันพืช น้ำมันสัตว์ที่เราเห็นๆ กันอยู่เป็นประจำในห้องครัว คุณสมบัติที่ต้องการสำหรับสบู่ใช้ในการโกนหนวดหรือขนก็คือ สารที่เป็นด่างทำให้ขนนุ่มจะได้ไม่ตึงขนเวลาโกน และสารที่เป็นฟองทำให้ขนตั้งตัวเวลาโกนจะได้ง่ายขึ้น

สบู่ที่ห้ามใช้กับผิวหน้าและหนังศีรษะเด็ดขาดเรียกว่า สบู่แนพท่า (Naphtha Soap) เพราะเขาผลิตสำหรับซักผ้าเท่านั้น ความรุนแรงจึงมีมาก

คนผิวแห้งก็ใช้สบู่ที่ผสมน้ำมันมากหน่อย เช่น ลาโนลิน (Lanolin) ซึ่งเป็นไขมันจากสัตว์ เช่น แกะ บางทีก็ผสม Cocoa Butter ซึ่งเป็นไขมันข้น คนผิวแห้งหรือจะใช้ตรงที่ผิวอ่อน หรือผู้หญิงใช้เวลาโกนขน ก็เห็นจะเลือกใช้สบู่แคเรสส์ (Caress) เพราะใช้แล้วไม่คันจากผิวแห้ง สบู่นี้มักไม่ทำฟองกันน้ำกระด้าง

สบู่สำหรับใส่อ่างอาบน้ำ หรือฟอกตัว ระวังอย่าให้มีน้ำมันซัลฟอเนต (Sulfonated Oils) ซี่งไม่มีฟอง หรือสบู่ที่ผสมสารสร้างฟองเรียกว่า ซัลเฟตแฟตตี้แอลกอฮอล์ (Sulfated Fatty Alcohols) เพราะทั้งสองตัวนี้ทำให้ผิวแห้ง ส่วนที่เราเรียกว่าเกลือใส่อ่างอาบน้ำ (Bath Salts) นั้นมักผสมด้วย โซเดี่ยมคาร์บอเนต หรือโซเดี่ยมฟอสเฟต เพื่อทำให้กระด้างให้เป็นน้ำอ่อน และขึ้นฟอง

แต่สบู่ที่ใช้ได้ทั้งผิวหน้าและผิวตัว รวมทั้งใช้สระผมด้วย ที่เห็นมีในท้องตลาดเป็นรูปเจลเรียกว่า สบู่โปรตีนเอนไซม์เจลเล่ ใช้กับผิวธรรมดา ผิวมีสิว และผิวแห้งได้ทุกโอกาส ร้านเสริมสวยราคาแพงใช้สระผมเป็นประจำเพราะสระสอาดหมดจด และปราศจากสิวบนใบหน้าเมื่อใช้ฟอกหน้าประจำ ส่วนสบู่ฟอกตัวที่เย็นตัวไปนานหน้าร้อนนี้ ต้องพึ่งสารเรียกว่า Antiseptic จากสมุนไพรเรียกว่า โรสแมรี่ (Rosemary) ซึ่งนอกจากจะทำให้เนื้อตัวสบายคลายร้อนผิวเย็นแล้ว ยังทำให้เกิดอารมณ์โรแมนติคอีกโสดหนึ่งด้วย