สุขภาพและการบำบัด
สดศรี สุริยะฉาย
บำรุงและป้องกันผิว

เราจ่ายไม่อั้นถ้าเป็นเรื่องบำรุงผิว ที่ต้องใส่ใจเป็นกิจวัตรก็คือผิวที่มือและเท้า เพราะเราล้างมือและใช้เท้าบ่อยที่สุด เสียความชุ่มชื้นมากที่สุดในบรรดาผิวทั้งหมด ป้องกันง่ายๆ ก็ใส่ถุงมือเวลาใช้มือ ใส่รองเท้าหุ้มส้นเวลาเดินในบ้าน แล้วก็บำรุงปกป้องผิวโดยการสกัดน้ำมันจากผิวส้มแมนดารินไว้บำรุงและปกป้องผิว การปอกเปลือกส้มแมนดารินให้ทำเป็นวงรอบผลออกมาเป็นชิ้นเดียวกัน เก็บไว้จนมีปริมาณมากพอควร เช่นสักสิบผล ก็ต้มในน้ำกลั่นสองถึงสี่ถ้วยสักสามสิบนาที เพื่อให้น้ำมันเปลือกส้มออกมาในน้ำ แล้วก็ช้อนขึ้นวางบนตะแกรงให้น้ำมันผิวส้มหยดจนหมด แล้วเก็บใส่ภาชนะที่มีขวดปั๊มสำหรับทามือทาเท้าและขา จะทาผิวทั่วตัวด้วยหรือไม่ ผู้เขียนไม่เคยลอง เพราะไม่แห้งทั่วตัว เมื่อแรกทาก็รู้สึกเปียก พอน้ำมันซึมเข้าสู่ผิวมือก็เปลี่ยนเป็นความนุ่มนวล ผิวจากที่ใช้ครีมราคาแพง เพราะเขาผสมกลีเซอรีนซึ่งอุดรูขุมขน ทำให้ผิวหายใจไม่ได้และส่งน้ำมันใต้ผิวขึ้นมารักษาผิวชั้นบนไม่ได้ ทาที่ส้นเท้าซึ่งแห้งแตกระแหงจะหายสาก ทาตรงตาปลาที่แข็งและเจ็บเวลาเดินจะทุเลา นี่คือสิ่งที่ธรรมชาติสร้างให้ชีวิต มีประโยชน์จนหยาดสุดท้าย ทำไมใช้ส้มแมนดาริน ก็เพราะญี่ปุ่นใช้ค้นคว้าทำยาช่วยให้เซลล์มะเร็งไม่ลุกลาม ส้มชนิดนี้ต้องมีอะไรดีในเปลือก เห็นได้จากผิวนุ่มมีน้ำมันมากกว่าส้มชนิดอื่นๆ นอกจากนี้ยังไม่ทิ้งเปลือกเสียเปล่า เรียกว่ากินก็ได้ทาก็ได้ หรือสำเนียงเหน่อว่า กินกะไดทากะได นอกจากนี้ยังช่วยให้ห้องครัวมีกลิ่นหอมตอนเดือดเป็นไอ ผิวมือผิวเท้านุ่ม จะไปหาของดีอย่างนี้ได้ที่ไหน เวลาไปเดินในห้างขายน้ำหอมให้สังเกตว่าส่วนผสมหลักมาจากกลิ่นส้มทั้งนั้น โดยเฉพาะโลชั่นสำหรับนักกีฬา ที่ตั้งชื่อไว้เพื่อจุดขายว่า สปอร์ตโลชั่น มีกลิ่นส้มเป็นหลักเพื่อให้กลิ่นสดชื่นหลังเหงื่อออกหรือหลังอาบน้ำสร้างความสบายใจ นอกจากนี้ยังเป็นไปตามหลักสรีระที่ว่า ส่วนบนของผิวมีสภาพเป็นกรด แบคทีเรียเติบโตในกรดไม่ได้ ผิวจึงสร้าง acid mantle ที่ส่วนบนของผิวเพื่อปกป้องผิวชั้นล่าง เราก็ปกป้องผิวด้วยน้ำมัน ส้มที่มีสภาพเป็นกรด ป้องกันแบคทีเรีย แมลงหรือกระรอกจึงไม่กินถึงเนื้อส้ม เราจึงไม่ล้างผิวส้มด้วยน้ำ

ผิวมีสองชั้น คือ ผิวชั้นนอก กับผิวแท้ ไม่เหมือนกับหมูสามชั้น หรือคนที่อ้วนเป็นหมูตอน หรือนักกีฬาซูโม่ที่สร้างพุงจะได้ไม่ล้มง่ายๆ

ผิวชั้นนอก หรือ Epidermis แบ่งเป็น 5 ชั้น ตามหน้าที่ 5 อย่าง ได้แก่

1.Stratum Germinativum ชั้นนอกสุดสำหรับปกคลุมและป้องกัน บางทีเรียกว่า Stratum Mucosum เซลล์ไม่มีชีวิต คอยปกป้องอันตรายจากแสงอาทิตย์ หรือการขีดข่วนที่เราเห็นเป็นขุยยาวๆ

2.Stratum Spinosum ทำหน้าที่รวบรวมสีคล้ำที่สุดมาไว้ชั้นบนสุด เรียกว่าฝ้า เพื่อป้องกันผิวชั้นล่างมิให้เป็นอันตรายเวลาถูกแสงแดงจัด แสงที่มีความเร็ววัดได้ 700 – 800 นาโนมิเตอร์ เรียกว่า อินฟาเรด หรือ 450 – 500 นาโนมิเตอร์เรียกว่า รังสีแสงอาทิตย์ ผิวชั้นนี้จะรวบรวมสีผิว (melanin หรือ pigment) เช่น ดำ น้ำตาล แดง เหลือง เพื่อไม่ให้ทำอันตรายผิวแท้ เวลาคนอาบแดด ก็ต้องอยู่ห่างประมาณ 36 นิ้ว ถึงกระนั้นก็จะเปลี่ยนผิวเป็นสีแดง ซึ่งไฮโซคิดว่า เป็นสีแห่งสุขภาพของคนมีเงิน คนไม่มีเงินไปอาบแดดแต่ถูกแดดเป็นประจำ มากๆ บ่อยๆ ก็เป็นคนผิวดำหรือเป็นจุดดำ ทีนี้ก็ร้อนใจต้องหาวิธีแก้มะเร็งที่ผิว หรือขัดฝ้าออกเพราะผิวชั้นนี้พยายามรวบรวมเซลล์สีด้วยกันเป็นแผ่นเพื่อการป้องกันผิวสุดฤทธิ์

3.Stratum Granulosum ชั้นนี้เป็นโปรตีนเรียกว่า Keratin เป็นชั้นที่ยังมีน้ำมันจากผิวชั้นล่างอยู่เพื่อคอยประสานเซลล์ไว้ด้วยกันไม่ให้หลุดล่อนปลิวตามลม

4.Stratum Lucidum เป็นชั้นใสแสงผ่านได้ มีเฉพาะที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า

5.Stratum Corneum เรียกว่าเริ่มเป็นตัวผิวตรงนี้ มีความนุ่ม รอการปรับตัวสู่ชั้นบน และนำน้ำมันจากใต้ผิวไปช่วยให้ผิวชุ่มขึ้น เวลาเราทาน้ำมันผิวส้มก็มีส่วนช่วยตรงหน้าที่นี้ให้นุ่มนวล เวลาลูบหน้าตาจะได้ไม่รู้สึกสาก ชั้นนี้ทำงานกับโปรตีน (keratin) ที่นอกจากนำน้ำมันไปช่วยผิวชั้นบนแล้วยังเป็นชั้นที่เซลล์ผนึกเป็นแผ่นทำหน้าที่ป้องกันผิวส่วนล่างได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

ผิวแท้หรือผิวชั้นล่าง เรียกว่า Dermis หนากว่าชั้นนอก 25 เท่า แยกเป็น

1.Papillary Layer เป็นส่วนประมาณ 70 เปอร์เซ็นต์ของผิวมีคอลลาเจน (Collagen) ทำหน้าที่สร้างความตึงแต่งของผิว และ Elastin อีก 1 ส่วนใน 15 ส่วนของคอลลาเจนโดยสร้างจากเซลล์ Fibroblast ซึ่งทำจาก Hyaluronic acid ที่เราเห็นบ่อยๆ ในส่วนประกอบของครีมบำรุงผิวราคาสูง ผิวชั้นนี้ได้รับสมญาว่าผิวแท้เพราะมีทุกอย่างที่สร้างผิว มีเส้นโลหิต น้ำเหลือง ท่อน้ำมัน ท่อเหงื่อ ประสาท และกล้ามเนื้อที่คอยดึงเส้นผมให้ตั้งขึ้นเวลาเห็นผี ที่เรียกว่าขนลุก

2.Reticular Layer มีต่อมเหงื่อ ต่อมน้ำมัน ปนเปอยู่กับไขมันที่เป็นก้อนทั่วไป และมีสารที่สร้างความเต่งตึงให้ผิวเรียกว่า Hyaluronic acid

3.Sebaceous tissue กลุ่มไขมันที่ทำให้ได้ชื่อว่าอ้วนเป็นหมูตอนก็เพราะมีชั้นนี้หนาสะสมที่พุงเพราะเคลื่อนไหวน้อย ไขมันที่ดีส่วนใหญ่จะกระจายทั่วไปตามร่างกาย

ร่างกายมีการเปลี่ยนเซลล์ตามวัฏจักรวันหนึ่งนับเป็นร้อยล้านเซลล์ เช่น อวัยวะ ผิว ตับ ไต เปลี่ยนในระยะประมาณ 6-9 เดือน เซลล์กระดูกเปลี่ยนในรอบ 7 ปี คอลลาเจนกับอีลาสตินที่สร้างความเต่งตึงของผิว ไม่ได้รับการเปลี่ยนตามวัฏจักร ต้องการตัวช่วย เช่นสารบำรุงผิว และโปรตีน น้ำมันผิวส้มก็มีส่วนช่วยมิให้ผิวแห้งเพื่อจะได้มีโอกาสให้เซลล์ยึดกันอยู่ ต่อมเหงื่อในผิวมีสองชนิด คือ apocrine gland ที่ได้รักแร้สร้างกลิ่น และต่อมเหงื่อที่มือ เท้า eccrine gland ไม่สร้างกลิ่น

การบำรุงผิวไม่ได้อยู่ที่ทาน้ำมันผิวส้มอย่างเดียว ต้องมาจากอาหารซึ่งประกอบด้วยไขมัน แป้ง โปรตีน และที่จำเป็น คือ ไวตามินสำหรับบำรุงผิว ได้แก่ ไวตามินเอ. ซี. ดี. และ อี.

ไวตามินเอ. เป็นตัวต้านสารอนุมูลอิสระที่ทำอันตราย (anti-oxidant) เขาเชื่อว่าไวตามินเอป้องกันเซลล์มะเร็งเช่นมะเร็งที่ผิว เป็นไวตามินที่ช่วยสร้างความเต่งตึงของผิว ช่วยไม่ให้ผิวบาง ไวตามินที่เราจ่ายเงินใช้รักษาสิว ในนามของ Retin A มาจากกรด Retinoic Acid

ไวตามินซี เป็นตัวซ่อมผิว ช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น ปกป้องผิวมิให้ชราภาพก่อนวัย เพราะมีส่วนช่วยคอลลาเจน

ไวตามินดี ช่วยให้ผิวแข็งแรง สมานเร็วขึ้น ช่วยสร้างความแข็งแรงของกระดูก โดยถูกแดดช่วย

ไวตามินอี ประสานงานกับไวตามินเอ สมานผิวและป้องกันอันตรายจากแสงแดด หรือหลังคลอดลูกมีรอยที่ท้อง

น้ำหนักตัวของคนเราครึ่งหนึ่งหรือถึง 70 เปอร์เซ็นต์มาจากน้ำ น้ำทำหน้าที่สำคัญต่อร่างกาย ถ้าขาดน้ำจะทำให้การสร้างสารอาหารไม่สมบูรณ์ ไม่หิว เกิดความเพลีย ถ้าระดับน้ำลดลงเพียง 2 เปอร์เซ็นต์ก็ทำให้ขาดความจำระยะสั้น คือเดินไปหยิบของแล้วจำไม่ได้ว่าจะหยิบอะไร

แป้งกับโปรตีน มีส่วนจำเป็นต่อผิวตรงที่สร้างสาร mucopolysaccharides ซึ่งทำหน้าที่ยึดเซลล์ไว้ด้วยกัน แป้งที่สำคัญคือกลูโคสเพราะสร้างพลังงาน เก็บไว้ที่กล้ามเนื้อและตับในรูปของ glycogen เมื่อใช้กล้ามเนื้อไกลโคเจนก็แปรรูปเป็นพลังงาน แป้งแบ่งเป็นสามประเภท คือ

1.ในรูปของน้ำตาลซูโครส เช่น น้ำตาลผลไม้ น้ำตาลนม น้ำผึ้ง น้ำหวาน ลูกกวาด

2.ในรูปของผัก ข้าว ขนมปัง มันสำปะหลัง ซีเรียล เส้นพาสต้า

3.ในรูปของสายใย เช่น เซลลูโลส ซึ่งระบบย่อยของคนไม่สามารถย่อยได้ ทำให้ท้องผูก สร้างมะเร็งลำไส้ใหญ่

ร่างกายทำงานบำรุงผิวและปกป้องผิวของเขาเอง ขอเพียงให้ร่างกายได้รับสารอาหาร ไวตามิน และนอนหลับ เพื่อสร้างฮอร์โมนติดต่อส่งข่าวระหว่างเซลล์ ตัวช่วยภายนอกจำเป็นดังกล่าวแล้วข้างต้น ทำเองก็ได้สบายมาก ถ้าจะให้ครบขั้นตอนการบำรุงและปกป้องผิว เมื่อล้างด้วยสบู่ออกแล้ว ก็ขัดด้วยโปรตีนสครัปป์ ทำจากผิวข้าวและผงข้าวชนิดต่างๆ รวมกว่าสิบชนิด ซึ่งผู้เขียนผสมไว้จากวัตถุดิบหลายชนิด เมื่อขัดผิวหน้าแล้ว ก็ขัดมือ ขัดเท้า แล้วอาบน้ำชโลมทั้งตัวด้วยน้ำค่อนข้างเย็นกว่าตอนเริ่มต้นอาบเพื่อเป็นการปิดรูขุมขน จากนั้นซับตัวแห้งเมื่อขึ้นจากน้ำ เป็นอันเสร็จพิธีการบำรุงและปกป้องผิว