สุขภาพและการบำบัด
สดศรี สุริยะฉาย
ร้อน-ร้อน-ร้อน น้องเคยหายร้อนรึเปล่า

สัปดาห์นี้เขาว่าแอล.เอ.จะร้อนถึงร้อยองศา น่าเป็นห่วงคนที่ไม่ทนร้อน ไม่เคยร้อน หรือหลบร้อนไม่ได้ เพราะความจำเป็น เมืองนางฟ้าเขาเลยแจกเอกสารเรื่องร้อนจัด ไม่ใช่ว่าทุกคนจะได้รับ ทั้งตึกอาจมีคนได้รับแค่ 3 คนอย่างมาก ในฐานะที่ผู้เขียนได้รับคนหนึ่ง และมีข้อความที่ผู้เขียนไม่เคยรู้มาก่อน ก็เลยจำเป็นต้องขยายความสู่กันต่อๆไป

ความทุกข์จากความร้อนที่อาจก่อให้เกิดความป่วยถึงชีวิตได้ ผู้เขียนขอแยกเป็น 2 ประเภท คือร้อนแล้วเหงื่อออก และร้อนแล้วอาจไม่มีเหงื่อออก อย่างไหนอันตรายสูงกว่ากัน โดยมากร่างกายเรามีวิธีระบายความร้อนทางผิวหนังโดยเหงื่อออกขับความร้อนภายในออกไป ร้อนอย่างนี้ แทบไม่มีอันตราย แต่ก็สามารถจำแนกออกเป็น 2 ประเภท คือประเภทหนึ่งเพียงแต่ร้อนแล้วเหงื่อออก แต่ทำให้กล้ามเนื้อเป็นตะคริว ปวดเกร็ง ทั้งขาและท้อง ซึ่งถึงจะมีเหงื่อออกระบายความร้อนภายในร่างกายออกเสียบ้างแล้ว แต่ก็อาจทำให้ชีพจรต่ำ เป็นลม หรือถึงกับอาเจียน นั่นคือ ร้อนแล้ว มีเหงื่อออกแล้ว อุณหภูมิอาจเป็นปกติแล้ว แต่ก็อาจทำอันตรายสู่การเต้นของหัวใจให้ช้าลงได้ เช่นเดียวกับการสูญเสียน้ำในร่างกายมากเกินควร อย่างที่ผู้เขียนเคยอาเจียน และท้องเดินพร้อมกัน ชีพจรต่ำและหมดแรงต้องนอนในรถหวอไปโรงพยาบาลฉุกเฉินทันที สมัยนี้พออากาศร้อนจะได้ยินรถหวอบ่อย พึงสังวรไว้ว่าอย่าให้ร่างกายร้อนเกินที่จะรับได้เป็นการปลอดภัยไว้ก่อน

วิธีที่จะเลี่ยงมิให้ร่างกายร้อนเพราะอากาศร้อน ที่ง่ายที่สุดก็คืออย่าเปิดรับแดดร้อน ให้ปิดม่าน ตั้งน้ำแข็งไว้ตามที่ซึ่งร้อน เช่นดักความร้อนจากเตาหุงต้ม หรือใกล้เตียงนอน ถ้านำถาดน้ำแข็งตั้งไว้หน้าพัดลม จะช่วยดึงความร้อนภายในห้องให้เย็นลง นอนหลับด้วยความผาสุก อย่าลืมว่าเวลานอน อุณหภูมิร่างกายลด เพราะไม่ได้เคลื่อนไหว ฉะนั้น ศีรษะและคอจะต้องอุ่นอยู่เสมอ เช่นใส่หมวกไหมพรม พันคอด้วยผ้าฝ้าย เพื่อรักษาอุณหภูมิร่างกายให้อยู่ในระดับคงที่ ไม่เย็นเกินไปไม่ร้อนเกินไป คลุมร่างกายด้วยผ้าฝ้ายหรือผ้าสำลีบางเบาเพื่อรักษาอุณหภูมิร่างกายให้คงที่ในระดับที่อุ่นสบาย ไม่เย็นไม่ร้อนเกินไป จะช่วยให้หลับยาวเต็มอิ่ม ไม่ตื่นเพราะความไม่สบายกับอากาศครอบห้องรอบตัว

อาการที่ร่างกายแสดงออกเพราะอากาศร้อนสรุปว่ามี 2 อย่างคือ

1.Heat Cramps

2.Heat Exhaustion

ทั้ง 2 อย่างนี้มีเหงื่อออก ปวดกล้ามเนื้อ จนถึงกับเป็นลมในบางราย วิธีปฐมพยาบาลคือนวดคลึงตรงกล้ามเนื้อที่ปวด ดื่มน้ำ ถ้ามีการอาเจียนให้งดน้ำดื่มไว้ก่อน ให้คลายเสื้อผ้าอย่างให้รัด และใช้พัดลมช่วยคลายความร้อน วิธีป้องกันอย่าให้ถึงจุดนี้ก็คือ เลี่ยงมิให้ร่างกายได้รับความร้อน ดังกล่าวไว้ข้างต้น เตรียมทำน้ำแข็งไว้ใช้ยามหน้าร้อน เพราะไม่ต้องเสียเงินเพิ่ม ช่องทำน้ำแข็งควรมีถาดน้ำแข็งหลายๆถาดเพื่อหมุนเวียนกันใช้รอบๆห้องที่เราอยู่ เพราะไม่ต้องเสียเงินทำน้ำแข็งอยู่แล้ว

อีก 2 อย่างที่อันตรายรุนแรง เรียกว่า

1.Heat Stroke

2.Extreme Heat

อาการที่แสดงออกคืออุณหภูมิร่างกายสูงอาจถึง 106 องศา ร่างกายร้อน ผิวแห้ง ไม่มีเหงื่อออก หัวใจเต้นแรงเร็ว อาจหมดสติ อาการน้ำเกิดได้ ไม่ว่าอยู่ในร่ม หรือต้องออกแดดเป็นเวลานาน ต้องปฐมพยาบาลทันทีด้วยการเปิดเครื่องปรับอากาศ ไม่อยู่ชั้นบนที่ใกล้แดด ชั้นล่างที่ใกล้ดินจะเย็นกว่า ต้นไม้จะมีละอองน้ำฝอยปรายลงมาให้เห็นได้ เมืองไทยที่ว่าร้อนกลับทนกันได้เพราะมีต้นไม้เขียวชอุ่มตลอดปี เมืองที่ผู้เขียนทำงานเป็นเมืองร้อน ผู้เขียนใช้ผ้าที่อุ้มน้ำพาดไว้หลังคอเสมอ ช่วยให้ร่างกายเย็นตลอดเวลาไม่ว่าอุณภูมิภายนอกเท่าใด คนที่ทำงานใกล้แดดควรมีผ้าอุ้มน้ำพาดไว้หลังคอ จะช่วยรักษาความเย็นของร่างกายได้

เมื่อเข้าฤดูร้อน เสื้อผ้าควรโปร่งโล่งสบาย ปกปิดผิวให้มากที่สุด จะได้ไม่เกิด Sunburn ซึ่งแสดงอาการผิวแดดจนปวดแสบ บวม อาจมีไข้ปวดหัว วิธีแก้ คืออาบน้ำ เพื่อชำระน้ำมันตามรูขุมขนที่ทำให้ร่างกายไม่สามารถขับเหงื่อระบายความร้อนได้ ถ้าถึงกับเป็นฝีหนองที่ผิว ต้องหาแพทย์เพื่อให้ยารักษา

นั่งไม่เข้ากลางฤดูร้อน แต่ก็เตรียมรับไว้ก่อน เราอยู่ในภาวะที่โชคดี มีลมเย็นตอนเช้า และกลางคืนก็เปิดหน้าต่างรับลมเย็นพอสมควร อย่าให้ถึงกับไม่สบายเป็นหวัด เพราะอากาศเปลี่ยนตอนกลางคืน เราต้องรักษาความอบอุ่นของศีรษะกับคออยู่ตลอดทั้งคืน เพื่อให้ร่างกายอบอุ่นนอนสบาย ไม่ต้องลุกเพราะเหงื่อแตกทางที่ดีมีถาดน้ำแข็งอยู่ในห้องนอน เพราะน้ำแข็งดึงอุณหภูมิของห้องเพื่อทำละลาย เราไม่ต้องการนอนกับเครื่องปรับอากาศ หรือพัดลม นอกจากทนไม่ได้จริงๆ ก็เปิดเครื่องปรับอากาศตอนยังไม่ร้อนจัด เพราะอากาศในห้องไม่ต้องปรับมากนัก และรักษาอุณหภูมิด้วยน้ำแข็งทำละลายตลอดวัน อยู่แคลิฟอร์เนีย เรียกว่าโชคดีกว่ารัฐอื่นเพราะใกล้น้ำที่คอยปรับความร้อนให้คลายลง มากกว่ารัฐที่อยู่ใกล้ทราย

คำแนะนำของเมืองแอล.เอ. สำหรับผู้สูงอายุก็คือ อยู่ในที่ร่มให้มากมที่สุดที่จะทำได้ ถ้ามีอาการ Heat Stroke ให้โทรศัพท์เรีย 911 เขารวดเร็วมาก ผู้เขียนไม่ทันบอกหมายเลขห้องพัก เพราะหมดแรง เนื่องจากร่างกายเสียน้ำมากไม่ใช่เพราะความร้อน ผู้ช่วยเหลือมาถึงหน้าห้องภายในหนึ่งนาที ก็ขนขึ้นเตียงไปโรงพยาบาลฉุกเฉินได้ เรียกว่าเป็นราษฎรเต็มขั้นตอนมีขบวนรถหวอนำนี่เอง แต่อย่าให้ถึงขั้นนั้นดีกว่า เพราะบิลโรงพยาบาล 3 วัน 38,000 เหรียญ เห็นแล้วเข็ด ไม่ยอมป่วยอีกแล้ว

คำแนะนำร้อนจัดนี้ เขาบอกว่าให้กินอาหารบำรุงสุขภาพครบ 5 หมู่ ดื่มน้ำมากๆ ไม่จำเป็นต้องดื่มน้ำแข็งหรือเย็นจัด น้ำที่ผู้เขียนชอบเรียกว่า เกโตเหรด Gatorade ซึ่งเป็นรสผลไม้ต่างๆ เสริมไวตามิน หน้าร้อนไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์ เสื้อผ้าปกปิดผิว และไม่รัด สวมสบาย ป้องกันใบหน้าและศีรษะด้วยหมวกปีกกว้าง ควรให้ร่างกายคุ้นเคยกับคลื่นอากาศร้อนและปรับตัวไว้ก่อนจะกระทบกับคลื่นความร้อนสูงจัด นั่นคือค่อยๆเป็นค่อยๆไปจนคุ้นกับคลื่นความร้อนใหม่ที่ร้อนจัด อย่าอยู่กับความเปลี่ยนแปลงกะทันหันของอากาศ อย่าออกกลางแดด อย่าอาบน้ำทันทีหลังจากเข้ามาจากความร้อนภายนอก โดยเฉพาะผู้สูงวัยหรืออ่อนวัย เพราะการปรับร่างกายไม่เร็วพอเพียงกับการเปลี่ยนอุณหภูมิ หัดทำอะไรให้ช้าลง เลี่ยงกิจวัตรที่ออกกำลังมาก ถ้าต้องใช้ยาที่ประกอบด้วยเกลือควรปรึกษาแพทย์ คนไข้ที่ได้รับการควบคุมปริมาณของเกลือควรอยู่ในการดูแลของแพทย์

ที่สำคัญคือดูดฝุ่นแผงกรองอากาศเพื่อทำความสะอาดเครื่องปรับอากาศทุกสัปดาห์ และควรมีความรู้เกี่ยวกับอาการต่างๆที่เกิดจากอากาศร้อน และหลักการปฐมพยาบาลทันท่วงที