สุขภาพและการบำบัด
สดศรี สุริยะฉาย
ใบบัวบกแก้อกเดาะจริงหรือ

เมื่อสมัย 5-6 ปีที่แล้ว ใบบัวบกที่เรียกกันชินหูว่า กิงโก้ไบโลบ้า (Ginkgo Biloba) โด่งดังมาก ตลาดเวียดนามขายใบบัวบกปอนด์ละ 4 เหรียญ ซึ่งแพงกว่าพืชใดๆ แม้แต่พุดทราจีนก็ยังไม่แพงเท่า มีเพื่อนหญิงวัยทองคนหนึ่งถูกแพทย์เฉือนมดลูกทิ้งไปนานแล้ว เธอชื่นชมกับใบบัวบกมาก ซื้อกิงโก้ไบโลบ้าชนิดน้ำขวดเท่านิ้วก้อยราคา 18 เหรียญ หนักเข้าถึงกับซื้อมาหนึ่งต้นราคาสูงกว่าพืชสมุนไพรทั้งหมด คืออย่างอื่นต้นละ 2 เหรียญ แต่กิงโก้ไบโลบ้าที่เธอซื้อมาและสาธยายสรรพคุณให้ผู้เขียนยกใหญ่ว่าจะสามารถรักษาระบบความเป็นหญิงไว้ได้ในวัยของเธอราคาถึง 4 เหรียญ มีอยู่ 2-3 ใบ พอเห็นต้นเข้า ก็นึกถึงสมัยไปเดินเยาวราช ราชวงศ์ เคยซื้อใบบัวบกที่เขาปิดฝาแก้วไว้ขาย นัยว่าคนที่อกหักอกเดาะจะหายซึมเศร้าถ้าได้ดื่มน้ำบัวบก ผู้เขียนเก็บใบบัวบกที่ขึ้นตามพื้นสวนจนคุมไม่อยู่ไปให้เพื่อนคนนี้ถุงใหญ่ เขาทานแบบสลัด และส่งข่าวว่าท้องเดินเพราะทานใบบัวบกมากเกินไป

2-3 ปีมานี้ แพทย์เริ่มออกข่าวว่า กิงโก้ไบโลบ้าอาจมีผลเสียข้างเคียงต่อระบบประสาท เช่นเดียวกับสมุนไพรอีกอย่างหนึ่งชื่อเซ็นต์จอห์นวอร์ท และเมื่อเร็วๆ นี้ การค้นคว้าแสดงว่ากิงโก้ไบโลบ้ามิได้ช่วยให้คนสูงอายุฟื้นความทรงจำ หรือป้องกันโรคความจำเสื่อมแต่ประการใด

คนไทยเรา เคยเชื่อว่ากิงโก้ไบโลบ้าจะช่วยเด็กที่เรียนหนังสือไม่เก่งให้มีความจำดีขึ้น ถึงกับซื้อกิงโก้ไบโลบ้าผลิตจากอเมริกาไปฝากลูกหลานที่เมืองไทย ตอนนี้คงรู้แล้วว่า เด็กจะเรียนเก่งอยู่ที่หมั่นท่องหนังสือทำการบ้าน และจดคำสอนให้มากที่สุดเท่านั้นเอง กิงโก้ก็เถอะมิได้ช่วยอะไรหรอก

พืชสมุนไพรมีประโยชน์แน่นอน ไม่อย่างนั้นคงไม่มีสรรพคุณเด่นที่ใช้รักษาอาการผิดปกติของร่างกายได้ผล ในขณะเดียวกันผลเสียของสมุนไพรก็ย่อมตามอยู่ในสรรพคุณเด่นๆ นั้นด้วย คือข้อที่พึงจะรู้ อย่างเช่น อโลเวรา (Aloe Vera) หรือว่าว่างหางจระเข้ ดีมากเวลาถูกเตารีด น้ำมันร้อนๆ กระเด็นใส่ หรือถูกมีดบาด คนที่มีแผลในกระเพาะอาหารทานอโลเวราเจลแล้วรักษาแผลในกระเพาะอาหารได้ เลยทำให้คนทั่วไปตื่นเต้นกับอโลเวรากันขนานใหญ่ ถึงขนาดใส่ในแชมพูสระผม และใส่ในครีมนวดผมหลังสระ และใส่ในครีมทาผิว ผลก็คือผมและผิวแห้งกันยกใหญ่ หารู้ไม่ว่าส่วนดีคือการส่งเสริมการสร้างเซลล์และบรรเทาอาการปวดและรักษาแผลของอโลเวราได้มีส่วนประสำคัญตามมาด้วยคือการเป็นแอสตรินเจ้นท์ (Astringent) ซึ่งทำให้แห้งไม่ว่าที่ใด ฉะนั้นการใช้อโลเวราก็ต้องรู้ด้วยว่า จะได้สรรพคุณดีตรงไหน และจะเอาสรรพคุณไปส่งเสริมผลดีนั้นตรงไหน ไม่ใช่ว่าใช้สะเปะสะปะไม่รู้ครบถ้วนกระบวนความ

สมุนไพรอีกอย่างหนึ่งที่รักษาโรคเบาหวานเรียกยูว่า เออซิ (Uva Ursi) ความจริงเขาออกเสียงอูว่าเออร์ซี่ แต่ผู้เขียนต้องการเปรียบเปรยกับภาษาไทยเล็กน้อย เพราะเบาหวานลดจริง แต่ในขณะเดียวกันก็ปัสสาวะบ่อยมากผิดสังเกตจนต้องเลิกใช้ เพราะมีผลในการรักษาความอ้วนฉุจากการที่ร่างกายสะสมน้ำมากเกินไปด้วย การปัสสาวะบ่อยนี้ก็ไม่ดีเพราะร่างกายเสียแร่ธาตุไปกับน้ำปัสสาวะ ทำให้ขาดสารที่จำเป็นต่อการใช้ในการสังเคราะห์ของระบบ

ตอนนี้เมืองไทยกำลังนิยมชมชอบกวาวเครือ ทั้งชนิดกวาวเครือขาวสำหรับส่งเสริมการสร้างฮอร์โมนเพศหญิง และกวาวเครือแดงสำหรับส่งเสริมการสร้างฮอร์โมนเพศชาย ออกมาในรูปครีมนวดหน้าอกสตรี ไทยยังค้นคว้าอยู่ถึงปริมาณและความถี่ที่ปลอดภัย ปกติแล้ว หน้าอกผู้หญิงจะเต่งตึงคัดเมื่อประจำเดือนใกล้จะมา และจะยุบเมื่อผ่านพ้นไปแล้ว ต่อมน้ำนมจะมีการขยายขนาดประมาณหนึ่งสัปดาห์ก่อนรอบเดือน และจะลดขนาดประมาณหนึ่งสัปดาห์หลังจากหมดรอบเดือน การนวดส่งเสริมการขยายตัวของทรวงอก ก็ควรจะคำนึงถึงธรรมชาติในระบบร่างกายด้วย เพื่อให้มีการพักผ่อนการทำงานของต่อมน้ำนม ไตแข็งที่ทรวงอกที่เราหวาดผวาว่าจะเป็นเนื้องอก เป็นมะเร็งต่อไปนั้น อาจเป็นเพียงผลของต่อมน้ำนมไม่ยุบ และคงสภาพแข็งตัว อาจใช้การนวดตามธรรมชาติให้ต่อมน้ำนมทำงานตามปกติได้ อย่าพึ่งตกใจไปตัดเต้านมทิ้งเสียก่อนวิจัยว่าอะไรเป็นอะไรให้ถ่องแท้

อีกอย่างหนึ่งที่เห็นว่าดังนักหนาที่เมืองไทยตอนนี้คือ เปล้าน้อย รักษาโรคไข้หวัดใหญ่ชะงัดนัก ตามเอกสารกำกับสมุนไพรบ่งว่า เปลือกและใบแก้ท้องเสีย รักษาแผลในกระเพาะอาหาร แก่นบำรุงโลหิตประจำเดือน ดอกใช้ขับพยาธิ

และอีกอย่างหนึ่งที่ดังมากในการแก้ไข้ คือยาฟ้าทะลายโจร แก้ไข้ตัวร้อน แก้ร้อนใน กระหายน้ำ ผู้เขียนยังไม่เคยทดลองสมุนไพรเหล่านี้ เลยยังกำกับสรรพคุณไม่ได้ แต่ที่ยอมรับว่าได้ผลชะงัดนัก คือกวาวเครือขาวทั้งชนิดนวดและชนิดแคปซูล เห็นผลตามสรรพคุณแรงกว่ายาฝรั่งเทียบกันไม่ติด