สุขภาพและการบำบัด
สดศรี สุริยะฉาย
ความคิดกับปัญญา

คุณเคยว่าใครไม่มีความคิดไหม ความหมายคือ คุณนี่โง่ แต่เราชมคนที่คิดสร้างยานพาหนะไปช่วยหมูป่าติดถ้ำขุนน้ำนางนอนว่าเป็นคนมีปัญญา เพราะเขาแสดงออกซึ่งความคิดที่จะช่วยนำหมูป่าออกจากถ้ำที่น้ำท่วมได้ ผู้เขียนก็ลืมชื่อเขาไปเสียแล้ว ไม่ใช่แสดงว่าผู้เขียนไม่มีความคิดที่จะจำชื่อบุคคลผู้มีปัญญานั้นได้ แต่ความหลงลืม เป็นคนละเรื่องกับความคิด และไม่ใช่เรื่องของปัญญา (ถามเพื่อนบอกว่าเขาชื่อ Elon Musk ที่คิดยานพาหนะสำหรับลอดน้ำออกจากถ้ำ แต่อีกคนหนึ่งบอกว่ายานนั้นเป็นไปไม่ได้ เพราะในถ้ำมีหินย้อยหินงอกไม่สามารถใช้ยานได้ ในที่สุดนักประดาน้ำไทยสามารถช่วยนำหมูป่าออกจากถ้ำได้ปลอดภัยทุกคน และภายหลังเขาเสียชีวิตเพราะต้องช่วยแชร์เครื่องให้อากาศกับหมูป่า เลยสร้างอนุสาวรีย์เขาไว้ที่หน้าถ้ำเป็นอนุสรณ์ประวัติศาสตร์ระดับโลก)

ความคิดคือ thinking หรือการ formulate in the mind หรือ to reason ส่วนปัญญา คือ the capacity to acquire and apply knowledge หรือ faculty of thought and reason เป็น superior powers of mind อีกนัยหนึ่งแปลว่า received information, news ซึ่งแปลว่า intelligence เขาถึงตั้งชื่อหน่วยสืบราชการลับว่า FBI เพื่อป้อนข่าวหรือความคิดที่ไม่เปิดเผยหรือเปิดเผยไม่ได้จะเป็นอันตรายต่อชีวิตหรือต่อสาธารณชน หรือ thought ของคนที่เป็นฝ่ายตรงกันข้ามกับการปกครอง คือมีความคิดที่จะทำลายการทำงานหรือความคิดที่สร้างประโยชน์ต่อประเทศชาติหรือต่อสาธารณชน คนบางคนไม่มีความคิด ซึ่งก็แสดงออกถึงความไม่มีความคิดด้วยวาจา ดังเราจะเห็นได้เมื่อได้ยินคำพูดจากปากคนไม่มีความคิด ว่าบุคคลนั้นไม่มีเหตุผล เป็นเพราะว่าเขาไม่มีปัญญาคิดหรืออีกนัยหนึ่งสมองขาดความคิดในระดับสูงขึ้นไปที่จะหาเหตุผลก่อนที่จะคิดและพูดออกมา

ปัญญาต่างกับความคิดตรงที่ว่า ระดับแห่งเหตุผลมีแค่ไหน เป็นต้นว่า การจะว่าใครเปิดน้ำทิ้ง มีเหตุผลเพียงใดที่จะกล่าว เพราะคำว่าทิ้งในความคิดของคนพูด สักแต่ว่าพูดตามความคิดของตน

ความคิดอาจจะคิดอะไรก็ได้ ตามประสาคนมีความคิด หรือไม่มีความคิด ฟังดูสับสน แต่ความหมายก็คือ คนไม่มีความคิดคนนั้นไม่มีเหตุผลที่จะคิดเช่นนั้น เช่นคนที่ตัดต้นองุ่นที่ผู้เขียนปลูก กำลังเติบโตพร้อมที่จะมีลูกห้อยย้อยนั้น เขามีความคิดที่จะตัดมันทิ้ง แต่ไม่มีเหตุผลที่จะทำลายพืชที่ไม่ได้ทำลายอะไร เราเรียกว่าคนนั้นไม่มีปัญญา เพราะไม่มีเหตุผลแห่งการทำลายสิ่งซึ่งไม่มีอันตรายต่ออะไร นั่นคือไร้ซึ่งระดับแห่ง superior power of mind ความคิดอยู่ที่ว่าคิดอะไรที่ไม่ก่อให้เกิดความเสียหายหรือทำลาย การขโมย หรือการทำลายเป็นสิ่งที่ไม่ควรคิด เพราะแสดงออกถึงการขาดเหตุผลที่จะคิด หรือขาดระดับเหนือขึ้นไปของความคิด หรือ superior power of mind แปลว่าไม่ปัญญา จึงคิดทำลายหรือขโมย

คำถามคือ คนที่ไม่มีความคิดจะสามารถสร้างปัญญาได้หรือเปล่า หลักความคิดทางพระพุทธศาสนา ปัญญาอาจสร้างได้จากมีศีล จิตสามารถเป็นสมาธิ แล้วจะเป็นปัญญา สมมุติว่ามีศีล คือไม่ฆ่าชีวิตสัตว์และพืช ไม่ขโมย ไม่ผิดประเวณี ไม่โกหก ไม่เสพสิ่งที่ทำลายระบบประสาทของร่างกาย ถ้ามีศีลมากขึ้นเป็นต้นว่า ไม่เห็นชอบกับเครื่องประดับตกแต่งร่างกายว่าเป็นสิ่งสำคัญ ไม่มั่วสุมกับคนที่ขาดความคิด เพราะจะรับเอาความคิดที่ขาดความถูกต้อง ข้อแรกของการจะสร้างพลังจิตเพื่อการบำบัดด้วยจักระจึงเริ่มต้นที่คบคนดีเป็นมิตร เลี่ยงการมั่วสุมกับคนไร้ความคิดที่ดี

ทำอย่างไรจึงจะมีความคิดที่ดี เป็นบ่อเกิดของปัญญา เริ่มต้นจากการสร้างสมาธิ เคยมีพระอาจารย์เริ่มสอนการสมาธิ ให้คิดว่า ร่างกายของเรานั้นไม่จีรังยั่งยืน ย่อมสลายไปในที่สุด เป็นความว่างเปล่า เริ่มจากศีรษะ ในที่สุดก็จะเป็นความว่างเปล่า ท่อนบนของร่างกาย ไม่จีรังยั่งยืน ย่อมสลายไปในที่สุด เป็นความว่างเปล่า ท่อนล่างของร่างกายที่นั่งอยู่ ไม่จีรังยั่งยืน ย่อมสลายไปในที่สุด ในที่สุดนี้ ร่างกายก็จะมีความว่างเปล่า ณ จุดนั้น จิตจะเป็นสมาธิ คือในสมองเกิดความว่างเปล่าแห่งจิต เป็นความคิดที่ว่างเปล่า ณ จุดนั้น คือสมาธิ นั่นคือ จุดที่ผู้เขียนสามารถนำจิตตามความคิดของพระอาจารย์ผู้สอนสมาธิ ให้เกิดความว่างเปล่าของความคิด เป็นสมาธิได้

ณ จุดนั้น มีปัญญาหรือเปล่า คำตอบคือ ผู้เขียนก็ยังเป็นผู้เขียน เคยสอนวิชาคิดเลขในใจในชั้นเรียนที่ครูให้โจทย์คิดเลขในใจ และส่งคำตอบใส่กระดาษให้ครู ถึงแม้จะได้คะแนนเต็มหรือสูงสุดในชั้น แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า ผู้เขียนประสบภาวะของผู้ปัญญา

องค์พระสมเด็จสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงสมาธิในเวลา 6 ปี ทรงตรัสรู้พระธรรมรวม 84,000 พระธรรมขันธ์ ทรงบรรลุญาณถึงชาติปางก่อน สามารถระลึกได้ถึงชื่อบุคคลและสิ่งต่างๆ หมายความว่า การรวบรวมความคิดเป็นความว่างแห่งสมาธิ อาจก่อให้เกิดปัญญา สามารถจำได้ถึงสิ่งต่างๆที่ล่วงเลยมาแล้วเป็นเวลานาน นั่นคือสมาธิก่อให้เกิดความว่างแห่งความคิด ก่อให้เกิดการะลึกได้ ก่อให้เกิดปัญญาคือความระลึกได้ถึงความหลังนานมาแล้วหลายชาติ นั่นคือ superior power of mind ซึงสามารถสร้างให้เกิดปัญญาแห่งความระลึกได้

คำถามต่อไป คือว่า คนธรรมดาสามัญที่มีระดับความคิดแค่นั้น จะสร้างปัญญาเพิ่มขึ้นได้ไหม คนเราเกิดมาพร้อมกับระดับปัญญาเรียกว่า Intelligence Quotient หรือ the faculty of thought and reason superior power of mind โดยทั่วไปสร้างเพิ่มไม่ได้ เพราะเกิดมามีแค่นั้น จนวัดระดับกันไว้ ถ้าระดับตอบคำถามได้แค่ไหน ก็วัดระดับ I.Q. อยู่แค่นั้น ถ้าเกิน 120-140 เรียกว่าฉลาด ระดับอัจฉริยะ ต้องไปตอบคำถามวัดระดับไอคิวของหลวงวิจิตรวาทการเอาเองว่า ระดับไอคิวของคุณเท่าไหร่ ดีที่ว่า มีหนังสือวัดระดับไอคิวกันได้ ก็ลองวัดดู อยู่ว่างๆกับบ้านแบบนี้ จะได้รู้ว่าอย่าพูดอะไรส่อระดับปัญญาของตนเอง